Cơ hội giảm thiểu các mối đe dọa của đề kháng kháng sinh

Chiều 20/3/2019, tại Đà Nẵng, trong khuôn khổ Hội nghị của Hiệp hội kiểm soát nhiễm khuẩn châu Á Thái Bình Dương (APSIC) lần thứ 9, BD – một công ty hàng đầu về công nghệ y tế trên thế giới đã có buổi họp báo công bố kế hoạch hành động 5 năm chống đề kháng kháng sinh tại Việt Nam (2018 – 2022), nhằm mang đến cơ hội giảm thiểu các mối đe dọa của ĐKKS

Nhận thức về ĐKKS vẫn còn rất thấp

Kế hoạch hành động ĐKKS 5 năm của BD đặc biệt nhắm tới mục đích giáo dục và cải thiện chất lượng phòng thí nghiệm lâm sàng. Cụ thể, kế hoạch này bao gồm một loạt các chương trình đào tạo và chứng nhận, tập trung vào việc giới thiệu các thực hành tốt nhất trong quản lý phòng thí nghiệm. Một chương trình đang được triển khai là bảng Chấm điểm Chất lượng Phòng xét nghiệm ĐKKS của BD.

Bà Hồ Thị Uyên Khương, Giám đốc Thị trường BD Việt Nam, chia sẻ: “Việt Nam là nước đầu tiên ở Đông Nam Á tiến hành thí điểm Bảng chấm điểm. Việt Nam là nước đầu tiên trong khu vực thông qua Kế hoạch Hành động Quốc gia, cùng với quy định đánh giá phòng xét nghiệm của Bộ Y tế, đã giúp Việt Nam trở thành nơi phù hợp nhất để thí điểm một công cụ có sức ảnh hưởng lớn, giúp cải thiện vi sinh lâm sàng”. Theo đó, kế hoạch ĐKKS 5 năm của BD sẽ xoay quanh các vấn đề:

• Giáo dục, thông qua việc nâng cao nhận thức về mối nguy hai của ĐKKS cùng vai trò của công nghệ y tế trong giải quyết ĐKKS
• Hợp tác, thông qua việc ủng hộ xây dựng các hướng dẫn, quy định và chính sách hỗ trợ những chiến lược hiệu quả để giải quyết ĐKKS
• Thực hiện các giải pháp, thông qua việc can thiệp dựa trên bằng chứng xác thực và những hoạt động giúp giảm gánh nặng ĐKKS

Ông Gary Cohen, Phó Chủ tịch Điều hành Sức khỏe Toàn cầu và Chủ tịch của Quỹ BD tại BD, đã nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết cho sự phối hợp toàn ngành nhằm chống lại những mối đe dọa ĐKKS đang ngày càng gia tăng. “Nhận thức về ĐKKS vẫn còn rất thấp và những người hiểu được mức độ nghiêm trọng của mối nguy này lại cảm thấy bất lực vì không thể làm gì.

Cách duy nhất để vượt qua mối đe dọa ĐKKS là tất cả mọi người – các nhà hoạch định chính sách, cán bộ y tế, quản trị viên, bác sĩ lâm sàng, tổ chức nghề nghiệp, bệnh nhân và thành viên gia đình – áp dụng các biện pháp tốt nhất để phòng ngừa và điều trị nhiễm khuẩn”.

Đề kháng kháng sinh (ĐKKS) là khả năng vô hiệu hóa tác dụng của thuốc kháng vi sinh vật (như vi khuẩn, virus và một số ký sinh trùng) của các vi sinh vật (như vi khuẩn, nấm, virus hoặc động vật nguyên sinh), khiến những loại thuốc này mất đi tác dụng. Việc này khiến các phương pháp điều trị thông thường trở nên không hiệu quả, nhiễm khuẩn vẫn tồn tại và có thể lây lan.

Dựa trên các xu hướng hiện nay, đến năm 2050, ĐKKS ước tính sẽ gây ra 10 triệu ca tử vong hàng năm cùng thiệt hại 100 nghìn tỷ đô la Mỹ cho năng suất kinh tế toàn cầu.

Kế hoạch Hành động Quốc gia về Chống Kháng Thuốc của Việt Nam

Đánh giá về kháng kháng sinh tại Việt Nam, BD cho biết, sử dụng thuốc kháng sinh sai cách đang là một vấn đề cấp bách tại Việt Nam. Nhiều người dân và cả các bệnh viện đều có những quan niệm sai lầm về thuốc kháng sinh và việc lạm dụng quá mức loại thuốc này đang góp phần khiến số lượng các ca ĐKKS trong nước gia tăng. Thuốc kháng sinh có sẵn miễn phí và có thể mua được tại các quầy thuốc trên khắp cả nước.

Việc sử dụng thuốc kháng sinh không được giám sát để điều trị các triệu chứng rất nhẹ (ví dụ: các triệu chứng như cảm lạnh và ho) đã dẫn đến sự gia tăng các vi khuẩn kháng thuốc ở nhiều bệnh nhân. Ước tính lên đến 63% bệnh nhân được đưa vào Khoa Hồi sức Tích cực, đã bị nhiễm một vi khuẩn kháng thuốc – khiến việc điều trị trở nên khó khăn và tốn kém hơn rất nhiều.

Tại các bệnh viện, mức sử dụng kháng sinh của Việt Nam được ghi nhận đạt trung bình 274.7 liều dùng hàng ngày (DDD)/100 giường, cao hơn đáng kể khi so với Hà Lan, nơi chỉ dừng ở mức 58.1 liều dùng hàng ngày/100 giường. Nhiễm khuẩn bệnh viện (HAI) là một yếu tố mang rủi ro cao khác trong việc điều trị ĐKKS khi các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, đề kháng kháng sinh đặc biệt cao trong các trường hợp nhiễm khuẩn bệnh viện.

Ở Việt Nam, theo ước tính của Bộ Y tế, 1 trong 10 bệnh nhân tại Việt Nam bị nhiễm khuẩn bệnh viện (HAI) trong khi tiếp nhận điều trị. Theo kế hoạch ĐKKS của Bộ Y tế Việt Nam, từ 66% đến 83% ca nhiễm khuẩn bệnh viện có dấu hiệu kháng nhiều thuốc – khiến việc điều trị cho các bệnh nhân này gần như bất khả thi.

Năm 2013, Việt Nam trở thành quốc gia đầu tiên tại Đông Nam Á phê duyệt Kế hoạch Hành động Quốc gia về Chống Kháng thuốc. Kế hoạch giai đoạn từ năm 2013 đến 2020 đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ đầu tiên của Bộ Y Tế trong việc đối phó với mối nguy hại ngày càng gia tăng của Đề kháng Kháng sinh, một vấn nạn đã và đang tàn phá cuộc sống cùng nền kinh tế của nhiều quốc gia trên thế giới. Kế hoạch quốc gia ĐKKS 5 năm của BD sẽ trở thành một chiến lược bổ sung nhằm hỗ trợ nhiều bệnh viện, chuyên gia sức khỏe trên khắp nước thực hiện các mục tiêu mà Kế hoạch Hành động Quốc gia đề ra.

Dựa trên những khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Kế hoạch Hành động Quốc gia của Việt Nam khuyến khích tăng cường phòng chống kháng thuốc, nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác phòng chống và kiểm soát dịch bệnh, khám chữa bệnh để bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe người dân. Mục tiêu của kế hoạch gồm:

•  Nâng cao nhận thức của cộng đồng và nhân viên y tế về tình trạng kháng thuốc;
• Tăng cường và cải thiện hệ thống giám sát quốc gia về việc sử dụng kháng sinh và kháng thuốc;
• Đảm bảo cung cấp đủ thuốc có chất lượng để đáp ứng nhu cầu của người dân;
• Thúc đẩy sử dụng thuốc đúng cách và an toàn;
• Thúc đẩy kiểm soát nhiễm trùng trong bệnh viện và môi trường chăm sóc sức khỏe;
• Thúc đẩy sử dụng kháng sinh an toàn và thích hợp trong chăn nuôi gia súc, gia cầm, nuôi trồng thủy sản và trồng trọt.

TTS/VHVN