Tận dụng khoảng không trên sân thượng làm vườn lan, chỉ trong khoảng hơn 2 năm chơi và sưu tầm, vườn lan của anh Đặng Sơn đã có hơn 100 mặt hoa với tổng cộng gần 1500 giò lan.
Tình yêu bất diệt với hoa lan
Nhận lời trò chuyện và tìm hiểu về lan, tôi có dịp tới thăm vườn lan của anh Đặng Sơn, một trong những vườn lan đặc biệt trên sân thượng. Đón tôi tại một ngõ nhỏ trên đường Giải Phóng (Hai Bà Trưng, Hà Nội) là một người đàn ông ngoài ngũ tuần, vẻ ngoài rắn rỏi và bình dị của anh đã nằm ngoài sức tưởng tượng của tôi.
Tọa lạc trên tầng cao nhất của căn nhà ba tầng, vườn lan của anh Sơn hiện lên xanh rợp mắt với vô vàn giò lan treo lúc lỉu. Anh Sơn cho biết, hiện tại vườn lan của anh đã có hơn 100 mặt hoa với tổng cộng gần 1500 giò, ước tính giá trị khoảng 3 tỷ đồng.
Ngồi dưới tán các giò lan, nhấp một ngụm trà nóng, tôi có dịp tìm hiểu nhiều hơn về ông chủ vườn lan này.
Mặc dù đã gần 60 tuổi, cũng mới chơi lan được hơn 2 năm, so với giới chơi lan thì anh Sơn là người mới vào nghề, nhưng kiến thức cùng với tình yêu bất diệt với lan của anh thì ít ai bì kịp.
Vào khoảng năm 2018, trong một lần về quê vợ tại Hòa Bình, anh Sơn đã có dịp sang chơi vườn lan của một người họ hàng. Được người thân giới thiệu chia sẻ về loài hoa này, trong lòng anh Sơn cảm thấy yêu mến vô cùng, từ đó đem ý định mang loài hoa này về nhà để chăm sóc và thưởng lãm.
Thời gian đầu, anh Sơn tìm mua những giò lan Phi điệp (hay còn gọi là Giả hạc), là một trong những loài lan quý và được nhiều người săn đón. Tưởng chừng quý và đẹp thì cũng dễ chăm sóc, nhưng giữa yêu thích và sở hữu lại có nhiều điểm rất khác nhau. Khi chăm sóc anh Sơn mới nhận ra là thú chơi loài hoa này cũng vô cùng phức tạp, nó đòi hỏi về kiến thức, sự tinh tế, khéo léo, tận tâm khiến anh loay hoay, bối rối. Sau nhiều tháng trời, tự tìm hiểu trên Internet cùng như học hỏi từ các hội nhóm chơi hoa lan, dần dà anh Sơn tự tìm được cho mình những bí quyết riêng, thuần hóa được cây hoa lan theo ý mình. Vườn lan cũng như hợp với người, cứ thế sinh sôi nảy nở với tốc độ chóng mặt, rồi những bông hoa đầu tiên nở rộ, cả khu vườn rực rỡ màu sắc, mùi thơm vấn vít khắp không gian.
Anh Sơn chia sẻ: “Đã bắt duyên với hoa lan thì không dứt ra được, càng nuôi lâu dường như mình càng có tình cảm với cây, coi nó như con, như người thân trong nhà. Mà thật vậy, có lúc mua được chậu hoa quý, cả ngày quấn quýt bên nó, nhiều khi nửa đêm trằn trọc sợ cây chết lại chạy ra ngắm nó một chút. Chăm nó không khác gì chăm một đứa con mọn. Thế rồi khi cây nở hoa, mình cảm thấy mãn nguyện lắm, cảm xúc khó tả y như nhìn một đứa con đã trưởng thành.”.
Với anh Sơn, khi chơi lan, nó giúp rèn tính con người, hướng con người đến điều thiện, yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống. Hoa lan không dành cho những người nóng vội, yêu và chăm sóc loài hoa này là thể hiện lòng kiên trì và khả năng kiên nhẫn rất cao.
Suốt bao nhiêu năm lăn lộn với cuộc sống, bản thân anh Sơn cũng làm đủ nghề, cũng từng vướng vòng lao lý nên anh rất hiểu những khó khăn bên ngoài xã hội. Anh tìm đến hoa lan để bình tâm lại, để thoát ra những xô bồ mệt nhọc. Ngắm bông lan xinh xắn, thanh tao vươn lên, những vết nhăn trên mặt anh Sơn nhẹ nhàng giãn ra, trong một giây tưởng chừng như thời gian đã ngừng lại…
Vua các loài hoa
Càng tìm hiểu về hoa lan, tôi lại càng thấy thế giới của giống cây này thật kỳ lạ. Trên thế giới, hiện nay có khoảng 30.000 loài lan tự nhiên và hơn 100.000 loài lan lai tạo. Theo Vườn thực vật hoàng gia Kew, số lượng loài lan cao gấp 4 lần số lượng loài động vật có vú hay hơn 2 lần số lượng loài chim. Nó chiếm khoảng 6–11% số lượng loài thực vật có hoa. Khoảng 800 loài lan mới được bổ sung thêm mỗi năm. Có thể nói, hoa lan là vua của các loài hoa.
Trong số vài chục ngàn chi phong lan trên thế giới, có người chia lan ra làm 4 loại: Địa lan, có nghĩa là lan trồng trên đất. Thạch lan – lan sống ở các khe núi đá. Lan ký sinh, sống tầm gửi trên các thân cây, cành cây còn sống và Mộc lan – lan sống trên các thân gỗ mục (cây đã chết).
Còn giới chơi lan hiện nay chia làm 2 kiểu chơi. Một kiểu chơi thân, lá: Thân to, lá to hoặc thân lá phong thủy (có ý nghĩa phát tài). Nhưng đẳng cấp nhất vẫn là chơi hoa như Vĩ lan, Kiều lan, Quế lan. Tuy nhiên chiếm ngôi đầu bảng của dòng chơi hoa và được săn lùng nhất hiện nay là lan Phi điệp (còn gọi Lưỡng điểm hạc/Giả hạc). Đặc biệt, những giò lan Phi điệp đột biến (VAR) còn có giá từ trăm triệu đến hàng tỷ đồng.
Vườn lan của anh Sơn cũng có rất nhiều lan Phi điệp đột biến, nhiều loài chưa từng xuất hiện trên thị trường còn được anh đặt tên như: Mít Đặng Sơn, Bệt Đặng Sơn… Chỉ vào một giò lan trong vườn, anh Sơn cho biết đó là dòng 5 cánh trắng Phú Thọ, giá thị trường hiện nay vào khoảng 1,1 triệu đồng/1 kie (dài khoảng 1cm, là những mầm con của cây mẹ). 5 cánh trắng Hiển Oanh khoảng 3,5 – 4 triệu đồng/1 kie; 5 cánh trắng Hòa Bình 2 triệu đồng/ 1 kie… Càng những loài đột biến và hiếm thì giá thành lại càng cao.
Vừa qua, giới chơi lan cũng một phen dậy sóng khi một giò lan được giao bán thành công đến 90 tỷ đồng. Nhìn nhận về vấn đề này, anh Sơn cho biết giò lan trên hoàn toàn có thể đạt được tới giá trị đó, bởi giữa hàng vạn giò lan mới tìm được một giò lan đột biến, và cũng giữa hàng trăm nghìn giò đột biến mới có được một giò ưng ý mà không lỗi.
Một số giò lan cực đẹp đã sổ bông tại vườn của anh Sơn:
Theo anh Sơn, những tiêu chí để đánh giá một bông hoa đẹp, có giá trị dựa vào 2 yếu tố: Đẹp và độc.
Đẹp nhất, bởi một bông hoa lan đột biến đẹp cần đạt các yếu tố như: Đài cong và ngửa; vai phải cánh thuyền, càng bầu, căng, bóng thì càng đẹp; mắt xước, gọn, sạch, cách xa thùy và không lem; mũi có mầu càng trắng, càng quý; thùy (khoảng giữa 2 mắt và mũi) không lem màu… Mặt hoa phi điệp thường có 5 cánh, cấu trúc cũng giống như mặt người, 2 bên là mắt, trên là mũi (có đầu mũi, sống mũi) rồi môi, rồi họng. Nếu bất kỳ bộ phận nào lem màu hoặc lỗi thì giá trị giảm đi rất nhiều lần.
Độc nhất, bởi những bông hoa lan là của trời cho, gượng ép cũng không thể ra được một bông ưng ý. Trong dòng lan cũng có một dòng gọi là xổ số, bởi bản thân người trồng cũng không biết được mặt hoa như thế nào, có thể trị giá tiền tỷ, nhưng cũng có thể chỉ đáng giá vài trăm ngàn đồng.
Thời xưa, giới chơi lan thường là các bậc vua quan, nho gia và họ luôn quan niệm về loài phong lan này:
“Tuy vô diễm sắc như Kiều nữ, tự hữu u hương tự đức nhân”
(Tuy không có sắc như người con gái kiều diễm nhưng có hương thơm như người nhân đức).
Từ các loài phong lan ẩn mình dưới tán lá cây rừng cho đến những giò lan treo mình trên vách núi đá cao vời vợi đều mang đến hơi thở của núi rừng hoang dại, vẻ mộc mạc hoang sơ nhưng lại gần gũi thiết tha. Trong tự nhiên, cây lan chịu được những hoàn cảnh khó khăn nhất, khắc nghiệt nhất. Cheo leo trên ngọn cây vách đá, chịu bao nhiêu mưa nắng vùi dập. Dù bám vào cây như thân tầm gửi nhưng không bao giờ làm chết cây chủ, không hút dinh dưỡng của cây chủ. Nhìn những cánh hoa mỏng manh yếu đuối là thế, nhưng lại ẩn chứa một sức sống mãnh liệt. Nhìn có vẻ nhỏ bé là thế nhưng lại ẩn chứa một sự cao sang thanh lịch mà không có bất kỳ loài hoa nào có được.
Chơi lan là một thú chơi tao nhã, nhẹ nhàng, quý phái. Tự điều ấy cũng khiến người ta yêu lan, điều đó không có gì lạ.
Đình Tuyến
