Người đồng bào Bru-Vân Kiều ở huyện Lệ Thủy chủ yếu sinh sống ở 03 xã miền núi Kim Thủy, Ngân Thủy, Lâm Thủy, tập trung tại 24 thôn, bản, chiếm tỉ lệ 4,3% dân số của toàn huyện. Cũng như các dân tộc khác, các di sản văn hoá của người Bru Vân Kiều ở huyện Lệ Thủy luôn được bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận Lễ hội mừng cơm mới của người Bru – Vân kiều xã Ngân Thuỷ là Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia
Trong những năm qua, công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số Bru – Vân Kiều luôn được huyện Lệ Thủy chú trọng và quan tâm tích cực. Một số giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc đang được định hướng xây dựng thành sản phẩm du lịch, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch bền vững như các lễ hội, phong tục đặc sắc, các nghề truyền thống như đan lát, chế tác nhạc cụ truyền thống, văn hóa ẩm thực và các làn điệu dân ca như Oát, Xà nớt, Tà Oải…
Để bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào dân tộc Bru – Vân Kiều, huyện đã tích cực phối hợp với Sở Văn hóa Thể thao tổ chức nhiều hoạt động như xây dựng các tủ sách cộng đồng; hỗ trợ trang thiết bị văn hóa cho các thôn, bản; tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, truyền dạy văn hóa phi vật thể, xây dựng câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian cho đồng bào…
Trong năm 2023, UBND huyện đã phối hợp tổ chức thành công Hội thảo khoa học “Bảo tồn, phát huy giá trị Lễ hội mừng cơm mới của đồng bào Bru – Vân Kiều, xã Ngân Thuỷ”; chỉ đạo UBND xã Kim Thuỷ phối hợp với Sở Văn hoá và Thể thao tổ chức 01 lớp tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ truyền dạy văn hoá phi vật thể cho các già làng, trưởng bản, người có uy tín và đồng bào dân tộc thiểu số; chỉ đạo Trường Phổ thông dân tộc nội trú huyện quan tâm dạy dân ca Vân Kiều, dạy đánh chiêng cho các em học sinh; khuyến khích học sinh sưu tầm, sáng tác các bài hát, các làn điệu dân ca Vân Kiều có dịch lời Việt nhằm lưu giữ truyền thống quý báu, bản sắc văn hoá của đồng bào Bru-Vân Kiều…
Lễ hội Mừng cơm mới của đồng bào Bru – Vân Kiều xã Ngân Thủy
Điểm nhấn đáng chú ý trong năm 2023, UBND huyện đã phối hợp với Cục Di sản văn hóa, Sở Văn hoá và Thể thao tổ chức phục dựng thành công Lễ hội mừng cơm mới của đồng bào Bru – Vân Kiều ở xã Ngân Thủy để phục vụ chương trình “Hành trình Di sản kết nối du lịch”. Ngày 06/3/2023, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định số 471/QĐ-BVHTTDL về việc công bố đưa vào Danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia Lễ hội mừng cơm mới của người Bru – Vân kiều xã Ngân Thuỷ.
Với những hoạt động nói trên, việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống người Bru-Vân Kiều đã có những thay đổi rõ rệt khi nhận thức về văn hóa của người đồng bào được nâng cao, qua đó góp phần phát triển du lịch cộng đồng với các sản phẩm du lịch hấp dẫn. Một số mô hình du lịch đã hình thành và phát triển, được các đơn vị khai thác, bước đầu mang lại hiệu quả, thu hút đông đảo khách du lịch như Khám phá Khe Nước Trong, Khám phá thiên nhiên thác Mụ Mệ, vườn Địa Đàng, hang Vàng và thác Lụa tại xã Lâm Thuỷ (do Ban Quản lý Khu dự trữ thiên nhiên Động Châu – Khe Nước Trong phối hợp với Công ty TNHH Netin); Dự án Khu nghỉ dưỡng phục hồi chức năng suối nước nóng Bang Onsen Spa&Resort trên địa bàn xã Kim Thuỷ (của Công ty Cổ phần Tập đoàn Trường Thịnh)
Khám phá Khe Nước Trong (thuộc Khu dự trữ thiên nhiên Động Châu – Khe Nước Trong) do Công ty TNHH Netin khai thác, bước đầu mang lại hiệu quả, thu hút đông du khách tham quan, du lịch và trải nghiệm
Theo bà Đặng Thị Hồng Thắm – Phó Chủ tịch UBND huyện Lệ Thủy, để bảo tồn và phát huy được giá trị di sản văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch trước hết cần sự chia sẻ trách nhiệm của các cấp, các ngành. Tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, giáo dục nhằm giới thiệu quảng bá hình ảnh các loại hình di sản văn hoá, các nghệ nhân đồng bào và các hoạt động lưu truyền văn hóa truyền thống. Thường xuyên bồi dưỡng nguồn nhân lực nhằm giữ gìn, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa ở địa phương, để thúc đẩy du lịch phát triển bền vững. Bên cạnh đó, cần kêu gọi đầu tư nhằm thúc đẩy phát triển du lịch, hỗ trợ nghệ nhân trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể để xây dựng mục tiêu du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn và phát triển bền vững văn hóa truyền thống.
“Ngoài việc tham gia vào hoạt động du lịch bằng cách cung cấp sản vật địa phương để chế biến và trình bày các món ăn, đồ thủ công, kỹ năng, thao tác sử dụng các vật dụng, thiết bị bảo hộ khi du lịch khám phá mạo hiểm, hỗ trợ khuân vác cho du khách… thì việc trình diễn các ca khúc bằng tiếng dân tộc, các trang phục, nhạc cụ, lễ hội truyền thống… sẽ góp phần đa dạng các sản phẩm du lịch và tăng tính hấp dẫn, khám phá cho các du khách”, bà Thắm chia sẻ thêm.
MINH TÂM
