Hơn 200 tài liệu, hiện vật, hình ảnh tiêu biểu vừa được trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia trong triển lãm chuyên đề “90 năm Đảng Cộng sản Việt Nam – Những mốc son lịch sử (3/2/1930 – 3/2/2020)”. Đây là những hiện vật thiêng liêng của một thời cách mạng đã nhắc nhở thế hệ trẻ hôm nay biết trân trọng những gì mà các thế hệ cha ông đã không tiếc máu xương vì nền độc lập nước nhà, từ đó thêm tin tưởng và tự hào về Đảng, góp sức mình vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Văn kiện lý luận đầu tiên của Đảng
Ông Nguyễn Văn Cường, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia cho biết, các tài liệu, hiện vật và hình ảnh trưng bày thể hiện rõ hơn về những mốc son Đảng ta đấu tranh, giành thắng lợi, đưa lịch sử dân tộc ta bước sang một trang mới, giành độc lập, thống nhất đất nước, xây dựng Việt Nam hòa bình và giàu mạnh.
Trong số những hiện vật tại triển lãm, tác phẩm “Đường kách mệnh” của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia đợt 1 năm 2012. Cuốn sách tập hợp các bài giảng của Người dùng để đào tạo những cán bộ đầu tiên cho cách mạng Việt Nam từ năm 1925-1927 ở Quảng Châu (Trung Quốc). Năm 1925, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đến Trung Quốc, lấy tên là Lý Thụy, chọn một số thanh niên yêu nước và mở nhiều lớp huấn luyện chính trị, đào tạo họ trở thành những cán bộ cách mạng, đưa về nước hoạt động. Với 10 khóa huấn luyện, khoảng 200 thanh niên ưu tú đã được trang bị lý luận và thực tiễn để trở thành lớp chiến sĩ cách mạng đầu tiên đi theo con đường của chủ nghĩa Mác-Lênin, góp phần quan trọng vào việc thành lập Đảng.
“Đường kách mệnh” được Bộ tuyên truyền của Hội Liên hiệp các dân tộc bị áp bức ở Á Đông xuất bản năm 1927, tại Quảng Châu. Những bản in đầu tiên đó bí mật chuyển về nước từ trước năm 1930. Tác phẩm “Đường kách mệnh” đang lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia là một trong những bản gốc in năm 1927.
Thông qua cuốn “Đường kách mệnh”, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã trình bày những điều cốt lõi của học thuyết Mác – Lênin và phương hướng phát triển cơ bản của cách mạng Việt Nam một cách dễ hiểu nhất. Đây được coi là văn kiện lý luận chính trị đầu tiên của Đảng, có giá trị to lớn về lý luận và thực tiễn, đặt cơ sở tư tưởng cho đường lối cách mạng Việt Nam.
Theo tài liệu của Bảo tàng Lịch sử quốc gia, cuốn “Đường kách mệnh” được phát hiện năm 1930 bởi phó lý Nguyễn Văn Tôn, ở xã Hạ Trường, huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương. Theo tờ trình của vị phó lý này, ngày 28-3-1930 (ngày 29 tháng 2 năm Bảo Đại thứ 5), phó lý xã Hạ Trường bắt được cuốn sách “cấm” tại nơi cư trú và nộp “tang vật” kèm theo tờ trình. Từ Hải Dương, cuốn sách được đưa vào hồ sơ sách cấm và đưa về tòa án tối cao của thực dân Pháp ở Hà Nội lưu giữ. Sau khi ta tiếp quản Thủ đô Hà Nội, ông Nguyễn Văn Hoan làm việc ở tòa án tối cao, trong quá trình sắp xếp lại tư liệu đã phát hiện ra cuốn “Đường kách mệnh” của Nguyễn Ái Quốc, sau đó đã chuyển cho Bảo tàng Cách mạng Việt Nam.
Dưới ánh sáng của “Đường kách mệnh”, lớp học trò đầu tiên của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã về nước hoạt động, chuẩn bị cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930 để lãnh đạo nhân dân tiến hành thắng lợi Cách mạng Tháng Tám năm 1945, lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.
Ngọn đèn sáng mãi
Đó là ngọn tọa đăng dùng để thắp sáng trong đêm diễn ra cuộc họp đặc biệt của nhóm thanh niên yêu nước tại nhà đồng chí Ngô Gia Tự vào năm 1928. Đèn cao 33cm, không còn bóng, có bầu chứa dầu bằng thủy tinh, đường kính 15cm, chân đế bằng kim loại. Lắng nghe câu chuyện về ngọn đèn, chúng ta như thấy được khát vọng cứu nước hừng hực của lớp trẻ, thanh niên thời bấy giờ trong những ngày chuẩn bị cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Một buổi tối cuối tháng 9-1928, ở miền quê Tam Sơn (Bắc Ninh), tại ngôi nhà cụ Ngô Gia Du (hay còn gọi là cụ đồ Du) – thân sinh đồng chí Ngô Gia Tự, lễ mừng cậu quý tử vừa đỗ tú tài Tây được cụ đồ Du tổ chức long trọng. Trong số khách khứa hôm đó còn có cả một nhóm bạn trẻ của “cậu Tú” Ngô Gia Tự từ Hà Nội và trên tỉnh đến chúc mừng. Thực ra, lễ mừng ấy chỉ là vỏ bọc cho một cuộc họp quan trọng của nhóm thanh niên yêu nước, bởi cuộc họp trước đó đã phải ngừng lại vì có động.
Trong đêm, các đồng chí đại biểu Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên cùng tụ họp quanh cây tọa đăng, kiểm điểm công tác của hội và nhất trí ra nghị quyết có ý nghĩa quyết định đối với phong trào công nhân và nhân dân lao động. Đó là nghị quyết thực hiện chủ trương “vô sản hóa”, nhằm đưa hội viên là trí thức, tiểu tư sản tự nguyện rời bỏ cuộc sống thuận lợi, an toàn để bước vào hoạt động ở các vùng trung tâm công nghiệp có nhiều công nhân đang làm việc tại các hầm mỏ, nhà máy… Dưới tác động mạnh mẽ của phong trào “vô sản hóa”, cuối năm 1928, đầu năm 1929, đã có hàng chục cuộc đấu tranh của công nhân nổ ra, tiêu biểu là cuộc đấu tranh của hơn 200 công nhân Xưởng sửa chữa ô tô Avia (nay là Nhà máy ô tô Ngô Gia Tự, Hà Nội) nổ ra từ ngày 25-8-1928 đến 10-6-1929 do Ngô Gia Tự chỉ đạo.
Ngọn đèn soi rọi trong đêm họp đặc biệt ấy, hiện vẫn đang được trân trọng lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia. Trải qua hơn 90 năm, cây đèn kỷ vật cách mạng ấy vẫn tỏa sáng như gợi lại những kí ức hào hùng của dân tộc trong thời kỳ chuẩn bị cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam vào tháng 2-1930.
Theo Biên Phòng
