Nhìn từ xa ngôi làng này giống như không hề có một chút sự sống, nhưng khi bước vào rồi, mọi người mới thấy sự tương phản đầy ấn tượng.
Trong ký ức của mọi người, cái tên Hỏa Diệm Sơn có lẽ đã từng xuất hiện đâu đó. Nếu những ai từng xem bộ phim Tây Du Ký có lẽ sẽ biết đây là một ngọn núi cực kỳ nóng, khí hậu khắc nghiệt quanh năm khô cằn. Tưởng rằng với khí hậu như thế sẽ không có ai sống nổi, nhưng thực tế có một ngôi làng tồn tại dưới chân núi Hỏa Diệm Sơn tên là Mazha, thuộc khu vực Tân Cương, Trung Quốc.
Mặc dù núi Hỏa Diệm Sơn cực kỳ nóng, không có bất kỳ cây cối nào mọc được, thế nhưng bên dưới lòng đất thực chất là một hồ chứa nước ngầm tự nhiên. Hơi nóng ở trên mặt đất được tạo thành để ngăn chặn sự ngấm nước ngầm từ những mạch nước tự nhiên phun trào. Thực ra, không phải toàn bộ khu vực này đều nóng như thế, ở phía rìa hướng bắc của ngọn núi, do mạch nước ngầm trào ra đã tạo thành một ốc đảo và hình thành sự sống ở khu vực này.
Làng Mazha là ngôi làng của người Uyghur (người Duy Ngô Nhĩ) lâu đời nhất ở Tân Cương. Nó có lịch sử hơn 1.700 năm. Hiện tại, nơi này vẫn còn lưu giữ các phong tục dân gian lâu đời của người Uyghur, chứa đựng nhiều bí ẩn chưa giải thích được. Đây cũng là nơi giao thoa của nhiều tôn giáo, lịch sử và văn hóa nổi tiếng trên thế giới.
Người dân làng Mazha tin vào Hồi giáo, riêng cái tên “Mazha” nếu phiên âm từ tiếng Ả Rập có nghĩa là “thánh địa” hoặc “lăng mộ của các vị thánh”, đề cập đến các ngôi mộ của các quý tộc Hồi giáo. Tên đầy đủ của làng Mazha là “Mazar Aldi”.
Những ngôi nhà nằm rải rác xung quanh tạo thành một mô hình đặc trưng của đạo Hồi. Tại đây, có một nơi gọi là “ngôi mộ của các vị thánh”, là 1 trong 7 ngôi mộ linh thiêng nhất thế giới. Hằng năm, nơi này đón một lượng lớn người Hồi giáo ở Hồng Kông, Ma Cao, Đài Loan, Đức, Thổ Nhĩ Kỳ đến hành hương.
Ngôi làng cổ này nằm trên con đường tơ lụa, và từng là nơi ở của Marco Polo, một thương gia nổi tiếng nhất vào thời đấy.
Làng Mazha có rất nhiều nhóm hang động nhỏ, trong số đó có những hang động có từ thế kỷ thứ 3 nên mang giá trị lịch sử và nghệ thuật rất lớn. Người dân thường ở trong các hang động, hoặc những ngôi nhà 2 tầng được xây dựng bằng đất nung dọc theo ngọn đồi hoặc sườn dốc.
Ngày nay, làng Mazha vẫn giữ lại một lượng lớn các ngôi nhà truyền thống của người Uyghur. Hầu hết những ngôi nhà này đều không có màu mè gì, chúng đều có màu vàng đặc trưng của đất sét. Cấu trúc nhà được làm giống nhau để chống lại cái nóng như thiêu đốt của Hỏa Diệm Sơn.
Nhìn từ xa, những ngôi nhà trông như một đống đổ nát bị bỏ hoang, màu đất sét cháy xém trông có cảm giác rất nóng nực. Tuy nhiên, khi bước vào bên trong ngôi làng, ở một số ngôi nhà còn trồng có cây dâu và nho trong sân. Mặc dù bên ngoài nhìn nhà cửa trông vô hồn, nhưng bên trong mỗi nhà lại khiến người ta bất ngờ bởi những sắc màu rực rỡ.
Có lẽ đối với những người sống ở Hỏa Diệm Sơn quanh năm nóng nực và đơn điệu, họ khao khát một cái gì đó đầy sức sống nên thường trang trí nhà cửa của mình với nhiều họa tiết sặc sỡ. Đây cũng là cách mà họ thể hiện tình yêu của mình đối với cuộc sống.
Khi nhìn kỹ bên trong những ngôi nhà ở đây, mọi người sẽ thấy người dân có sự sáng tạo rất riêng trong việc thiết kế những tấm thảm, tranh, cột nhà, đồ trang trí bằng thạch cao… Hầu hết các dụng cụ trong nhà đều có màu sắc rực rỡ. Đối với người Uyghur, bất cứ nơi nào mà mắt người có thể nhìn thấy, mọi thứ đều nên được trang trí cẩn thận.
