Dự kiến từ năm 2021 – 2025 thành phố Hà Nội sẽ từng bước nghiên cứu, hoàn thiện đề án và các điều kiện triển khai thu phí ô tô vào nội đô.
Phí giảm UTGT và bảo vệ môi trường
Việc áp dụng thu phí vào nội đô đã được thực hiện ở một số quốc gia trên thế giới, tuy nhiên đối với nước ta lại là một vấn đề mới. Trong đó, nhiều ý kiến băn khoăn rằng khi số lượng xe cá nhân giảm, hệ thống vận tải công cộng có đủ để đáp ứng, hay khoản phí thu được sẽ sử dụng như thế nào?
Mục đích xây dựng phương án thu phí phương tiện xe cơ giới vào một số khu vực trên địa bàn TP, tại các điểm có nguy cơ ùn tắc giao thông (UTGT), ô nhiễm môi trường nhằm hạn chế số lượng xe cơ giới đi vào nội đô bằng giải pháp kinh tế.
Đề án thành phần có tên “Đề án thu phí phương tiện vào một số khu vực trên địa bàn TP có nguy cơ ùn tắc và ô nhiễm môi trường để hạn chế xe cơ giới đi vào” được thực hiện dựa trên Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐND ngày 4/7/2017, xác định nhiệm vụ tăng cường quản lý phương tiện giao thông đồng bộ, nhằm giảm UTGT và ô nhiễm môi trường sẽ thực hiện trong giai đoạn 2017-2020, tầm nhìn đến năm 2030.
Trong nội dung báo cáo vừa được gửi về Sở GTVT Hà Nội, đơn vị tư vấn thực hiện cho biết, do về nội dung, bản chất, đây là loại phí mới về phạm vi, đối tượng, mức thu và công nghệ thu phí cũng như các điều kiện cần thiết để thực hiện việc thu phí nên cần xây dựng đề án, qua đó đảm bảo tính khả thi trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, trình Chính phủ báo cáo Quốc hội cho bổ sung loại phí mới.
Theo đó, loại phí nêu trên sẽ có tên định danh là phí giảm UTGT và ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, khác với 5 loại phí cơ bản đang được áp dụng cho xe ô tô hiện nay, loại phí mới này có tính tùy chọn, cho phép người sử dụng phương tiện có thể lựa chọn không trả phí và đi theo cung đường khác, hoặc phương tiện công cộng thuộc diện không phải đóng phí.
Đặc biệt, phí giảm UTGT và bảo vệ môi trường áp dụng để không khuyến khích phương tiện giao thông cơ giới hoạt động tại khu vực thường xuyên ùn tắc, ô nhiễm. Vì loại phí nêu trên không nằm trong Luật phí và lệ phí, do đó trong thời gian tới, để đảm bảo thực thi, các đơn vị có trách nhiệm cần xây dựng Nghị quyết, trình HĐND TP thông qua.
Dự kiến thu phí thí điểm từ năm 2025
Theo báo cáo đề án được gửi về Sở GTVT Hà Nội, ranh giới khu vực thu phí được giới hạn bởi các đường Vành đai 3 – cầu Thanh Trì – Pháp Vân – Mai Dịch – Phạm Văn Đồng – Tây Hồ Tây – Võ Chí Công – Cầu Nhật Tân – Hoàng Sa – Trường Sa – Lý Sơn – Nguyễn Văn Linh – Vành đai 3. Chu vi khu vực thu phí khoảng 51km, diện tích khoảng 150km2.
Trên cơ sở tuyến đường khép kín, dự kiến sẽ có 68 vị trí với 87 trạm thu phí được đặt. Trong đó triển khai làm 3 giai đoạn, đầu tư thí điểm 15 trạm ở giai đoạn 1; 59 trạm tại giai đoạn tiếp theo và hoàn thiện 13 trạm còn lại trong thời gian còn lại. Việc thu phí sẽ áp dụng công nghệ thu phí không dừng (ETC), kết hợp công nghệ thu phí với hệ thống camera giám sát để đảm bảo không gây UTGT tại các trạm. Thời gian đề xuất thu phí xe ô tô vào nội thành thuộc khung từ 5 – 21 giờ, trong đó có phân biệt mức phí giữa giờ cao điểm và giờ thấp điểm.
Đối với lộ trình triển khai, dự kiến từ năm 2021 – 2025 sẽ từng bước nghiên cứu, hoàn thiện đề án và các điều kiện triển khai thu phí; giai đoạn 2025 – 2030 xây dựng dự án và tổ chức thí điểm thực hiện thu phí điểm tại một số vị trí, sau đó có tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm; từ năm 2030 xây dựng dự án và bổ sung các điểm thu phí theo danh sách để dần khép kín vành đai thu phí theo mục tiêu của đề án.
Trao đổi về việc Hà Nội đang nghiên cứu đặt 87 trạm thu phí xe ô tô vào nội thành, Chuyên gia giao thông, Tiến sỹ Phan Lê Bình cho biết, đã có nhiều quốc gia áp dụng phương thức này và đạt hiệu quả nhất định trong hạn chế số lượng phương tiện cá nhân, cũng như thay đổi thói quen sử dụng phương tiện đi lại, thúc đẩy phát triển cho phương tiện công cộng. Tuy nhiên, ở nước ta thì đây lại là vấn đề rất mới nên còn có những băn khoăn.
Theo đó, ông Phan Lê Bình nhận định, các phương án kỹ thuật áp dụng thu phí cần được thực hiện khoa học, tránh tình trạng ùn tắc cục bộ tại trạm dẫn đến mục tiêu ban đầu chưa giải quyết được lại tạo ra bất cập mới. Đồng thời, khi triển khai thu phí cần tránh chồng chéo giữa các loại phương tiện bị áp phí, loại phương tiện được miễn, giảm.
Ngoài ra, chuyên gia giao thông này cho rằng Hà Nội cần có giải trình về việc sử dụng nguồn phí thu được. “Hiện nay, chúng ta chưa có quy định cụ thể. Khoản phí thu được nêu với mục đích giảm UTGT, hạn chế ô nhiễm môi trường, vậy sẽ được bổ sung vào ngân sách xây dựng hạ tầng như thế nào? Điều này Hà Nội phải làm rõ để đáp ứng với lòng tin của người dân”, Tiến sỹ Phan Lê Bình nói.
Khi bắt đầu thực hiện thu phí, người dân sẽ phải có những sự thay đổi trong thói quen sử dụng xe cá nhân và buộc phải có những lựa chọn mới. Do đó, trước hết TP cần hoàn thiện hệ thống vận tải hành khách công cộng như xe buýt, đường sắt trên cao song song với các loại hình xe ghép, dịch vụ sẽ phát sinh trong thời gian tới.
T/h
