Chị Nguyễn Thị Diễm (42 tuổi, quê Hà Nội) từng gắn bó với Bhutan – đất nước được mệnh danh là “hạnh phúc nhất thế giới”.
Xây nhà “miễn phí”, không làm chỗ đỗ xe
Sống ở bản làng nằm trên ngọn núi cao hơn 4000m, chị Diễm được mở mang vô vàn điều thú vị xen lẫn lạ kỳ. Từ chuyện đỗ xe, xây nhà đến chăn gia súc, chế biến sữa,…
Chẳng hạn, theo chị Diễm người trong làng dù có ô-tô cũng không xây ga-ra. Họ đỗ xe bất cứ đâu như thể chỗ nào cũng là sân nhà mà chẳng sợ mất trộm.
Thậm chí, cả việc xây nhà cũng gần như miễn phí khi thứ duy nhất người dân phải mua từ chợ là tấm lợp tôn. Họ được phép sử dụng nguồn nguyên vật liệu sẵn có trong tự nhiên để làm nhà ở, gồm đá trên núi, gỗ óc chó trong rừng và đất sét trắng (cao lanh) đào ở ven suối.
Tuy nhiên, có những quy định họ cần tuân thủ, ví dụ khi chặt 1 cây sẽ phải trồng 2 cây con thay thế vào vị trí đó. Đội kiểm lâm địa phương sẽ kiểm tra và xác nhận xem cây con có đạt khả năng sống khỏe hay không.
Từ khâu chuẩn bị vật liệu đến cách xây dựng nhà ở của người dân Bhutan đều đặc biệt. Họ phải làm tường dày 70 – 80cm, sàn gỗ nguyên khối dày 20cm mới có thể chống được cái lạnh thấu xương. Riêng mái nhà làm từ gỗ xẻ ghép lại, trên cùng đóng một lớp tôn để làm tuyết trôi đi vào ngày tuyết rơi.
Ngay cả thiết kế cổng nhà khiến nhiều du khách thấy lạ nhưng lại mang đậm nét văn hóa truyền thống của người Bhutan. Muốn vào nhà, họ phải leo bậc thang gỗ 2 mặt, cao vượt tường với phần mái cổng được trang trí hoa văn sặc sỡ.
Nếu như ở nhiều nơi khác, phòng khách được ví như “bộ mặt” ngôi nhà thì đối với người Bhutan, gian bếp chính là linh hồn của không gian sống. Đây cũng là nơi diễn ra các hoạt động sinh hoạt chung của cả gia đình.
Di cư theo mùa… cùng gia súc
Ở nơi cao nhất thế giới với dân số khiêm tốn, gia súc cũng không nhiều, người du mục nơi đây coi trâu bò như những người bạn thân thiết. Họ nuôi chúng chỉ để lấy sữa, tuyệt nhiên không sát sinh. Khi trâu bò già tự chết thì để qua một ngày đêm mới lấy thịt và thực hiện một số nghi lễ truyền thống.
Từ tháng 5 đến tháng 10 là mùa cỏ, chị Diễm cùng gia đình lại lùa gia súc lên vùng thảo nguyên mát mẻ, cao hơn 4500m. Trâu bò có nguồn thức ăn dồi dào, lại được sử dụng nguồn nước tự nhiên sạch tới mức đủ tiêu chuẩn đóng chai nên sản sinh nguồn sữa chất lượng nhất.
“Bò và Yak mùa này nhiều sữa, vắt tay mệt nghỉ. Tôi chưa bao giờ thấy sữa ở đâu sánh đặc thơm ngon như thế. Chúng tôi chỉ lấy sữa khi bò con đã biết ăn cỏ và không bao giờ lấy sữa cả ngày, vẫn để cách bữa cho bò con bú mẹ.
Sữa được làm thành bơ và phô-mai, thu mua tận nơi. Thu nhập từ 1 con bò sữa trong 6 tháng mùa cỏ đạt khoảng 40$ /ngày”, cô gái Việt chia sẻ.
Trên thảo nguyên tươi tốt có rất nhiều nấm tự nhiên và rau rừng, bốn phía bạt ngàn hoa tự nhiên rực rỡ và thơm ngát. Riêng tháng 6 – 7 còn có Đông Trùng Hạ Thảo, nhất là loại mắt đỏ nổi tiếng nhất thế giới chỉ có ở Bhutan. Người dân không bao giờ thu hoạch hết mà luôn để lại một ít làm hạt giống cho mùa sau.
Đến tháng 10, khi cỏ úa vàng bởi sương giá, dân làng lại di chuyển cùng đàn trâu bò xuống núi. Trước khi rời đi, họ tranh thủ rắc một số hạt giống xuống nền đất tơi xốp. Tuyết sẽ phủ kín suốt mùa đông. Tháng 4 tuyết tan, hạt sẽ tự lên mầm, đâm chồi tươi tốt, đón người dân trở về vào tháng 5.
Không chia ranh giới, nhà cách nhà… cả tiếng đi bộ, “gia tài” là bơ và phô mai
Giống như bao người du mục nơi đây, ngoài nhà chính trong bản, gia đình chị Diễm còn có hai căn nhà phụ trên thảo nguyên. Đây là nơi họ di cư đàn trâu bò trong 6 tháng mùa đông.
Gọi là nhà nhưng chẳng có hàng rào để phân chia ranh giới địa phận… vì đất quá rộng. Người dân đánh dấu “biên giới” giữa các nhà bằng tảng đá, gốc cây,…
Với người du mục nơi đây, rừng không chỉ cung cấp nguồn thức ăn mùa tuyết cho gia súc mà còn là “ngôi nhà thứ hai”. Bởi vậy, họ luôn cố gắng trồng thêm thật nhiều cây cối trên địa phận đất của gia đình mình.
Kết thúc mùa di cư, trước khi lên núi, họ chặt tỉa cành để lá non sinh sôi nảy nở, sẵn sàng cho mùa trở lại năm sau.
Dù ở thảo nguyên, nhà cách nhà cả một khu rừng nhưng bố chị Diễm vẫn thường hẹn hò uống trà (sữa nấu với trà đen) với hàng xóm. Họ phải khoác phích trà đi bộ 1 giờ rưỡi, đến bãi cỏ dưới gốc cây to 4 người ôm không xuể chỗ ngã tư biên giới giữa các nhà để gặp được nhau.
Tình cảm gắn bó xuyên “biên giới”, không khoảng cách nào ngăn nổi giữa những người dân nơi đây khiến cô gái Việt càng thêm thán phục.
Cuộc sống của người du mục rất đỗi giản dị nên trong nhà đồ đạc khá đơn sơ, chủ yếu là những vật dụng để vắt sữa, làm bơ, chế biến phô mai. Ngoài ra còn có một kho củi thông bách già chứa tinh dầu rất thơm.
Những lần ghé nhà trong rừng, chị Diễm luôn ấn tượng và yêu thích nhất “điểm nhấn nội thất” là khu vực bếp lửa. Nó được ví như trái tim của ngôi nhà, vừa là chỗ nấu nướng, uống trà, ăn cơm, vừa là nơi chuyện trò sum vầy hoặc nghỉ ngơi nếu muốn.
“Buổi sáng chúng tôi thức dậy, việc đầu tiên là thổi bùng bếp lửa, uống một bát trà Sujar nóng thơm lừng kèm Tsampa hoặc cốm gạo rang. Sujar là một loại trà trên núi rất thơm, giàu canxi, có vị hơi mặn, khi nấu xong bỏ thêm chút bơ.
Uống trà xong thì đi lấy sữa, rồi về bếp ăn bữa sáng với cốc sữa tươi ngon. Sau đó chúng tôi cùng làm việc ngay tại gian bếp này. Các công việc cũng rất tuyệt vời, chẳng có gì phải lo nghĩ căng thẳng bon chen nên tâm hồn luôn an lạc”, chị kể.
Những ngày tháng theo gia đình chồng chăn nuôi trâu bò, cô gái Việt cũng được “mục sở thị” quá trình chế biến thành phẩm từ sữa, làm nên món ăn thức uống thơm ngon “trứ danh” ở Bhutan.
Sau khi thu hoạch, sữa được giữ “nghỉ” trong vài giờ rồi cho chạy qua máy thủ công, tách riêng phần sữa vàng béo để làm bơ và phần sữa trắng để làm phô-mai. Sau đó cất bơ và phô-mai vào kho và kiểm tra độ lên men của phô-mai đang chín: phô-mai tươi, phô-mai hun khói (trên gác bếp), phô-mai thối…
Đặc biệt, người Bhutan không làm việc suốt cả ngày, chỉ kiếm tiền đủ sống. Thời gian rảnh còn lại, họ dành để tận hưởng các niềm vui khác như uống trà, thiền định, tụng kinh niệm Phật hoặc đi hái rau, nhặt hạt óc chó. Lâu lâu mới đi chợ. Hàng tuần có người vào thu mua bơ, phô-mai, họ sẽ mua giúp các thứ từ thị trấn.
Một thập kỷ sống cách quê nhà cả chục ngàn cây số, được trải nghiệm những điều lạ lẫm xen lẫn thú vị, cô gái Việt càng cảm nhận được giá trị thực sự của hạnh phúc.
Nó không đến từ những điều kiện vật chất bên ngoài mà đến từ tâm hồn thanh thản an vui bên trong. Và dù có bao nhiêu tiền bạc, vật chất cũng không thể nào mua được hạnh phúc, sự tự do tự tại của tinh thần.
Theo Dantri
