Châu Á từng bị Mỹ và châu Âu bỏ khá xa trong giai đoạn đầu cuộc đua tiêm chủng Covid-19, nhưng mọi thứ thay đổi ở chặng cuối.
Sau khởi đầu tương đối chậm, Hàn Quốc, Nhật Bản và Malaysia giờ đây đã vượt Mỹ về tỷ lệ tiêm chủng trên mỗi 100 dân, điều từng khó có thể nghĩ đến hồi đầu năm nay. Tỷ lệ này của Hàn Quốc là 1,49, Malaysia 0,92, Nhật Bản 0,9, trong khi Mỹ là 0,19, theo Our World in Data. Một số quốc gia châu Á đã hoặc gần vượt qua Mỹ về tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ cho người dân.
Tại Hàn Quốc, giới chức cho biết vaccine đã giúp hầu hết mọi người tránh nguy cơ nhập viện. Khoảng 0,6% người tiêm chủng đầy đủ bị diễn tiến nặng sau khi mắc Covid-19 và khoảng 0,1% tử vong, theo dữ liệu được Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hàn Quốc thu thập từ tháng 5 tới tháng 8.
Tại Nhật Bản, số ca bệnh nặng đã giảm một nửa trong tháng trước, xuống còn hơn 1.000 ca mỗi ngày. Số người phải nhập viện vì Covid-19 giảm mạnh từ mức hơn 230.000 vào cuối tháng 8 xuống khoảng 31.000 vào ngày 28/9.
“Nó gần giống như cuộc đua giữa thỏ và rùa”, Jerome Kim, tổng giám đốc Viện Vaccine Quốc tế, tổ chức phi lợi nhuận ở Seoul chuyên nghiên cứu về vaccine cho các nước đang phát triển, nói. “Châu Á luôn sẵn sàng sử dụng vaccine khi chúng có sẵn”.
Châu Á vẫn đối mặt với những nguy cơ của dịch, trong khi hầu hết các nước trong khu vực chưa thể tự sản xuất vaccine và có thể đối mặt với những vấn đề về nguồn cung. Chiến dịch tiêm chủng ở một số quốc gia cũng chưa đạt kết quả mong muốn. Tuy nhiên, với phần lớn khu vực, những thành công về tiêm chủng và kiểm soát dịch đã tạo ra những thay đổi rõ rệt, tăng thêm hy vọng về cuộc sống bình thường trở lại lâu dài.
Khác với Mỹ, vaccine chưa bao giờ là vấn đề gây chia rẽ nhiều ở châu Á – Thái Bình Dương. Tình trạng ngần ngại vaccine ở mỗi quốc gia vẫn tồn tại, nhưng tương đối nhỏ lẻ. Người dân các nước hầu như không bị ảnh hưởng nhiều bởi làn sóng thông tin sai lệch lớn như phương Tây. Hầu hết người dân châu Á đều tin tưởng chính phủ của họ làm điều đúng đắn và sẵn sàng đặt lợi ích của cộng đồng trên quyền tự do cá nhân.
Reuben Ng, phó giáo sư Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu thuộc Đại học Quốc gia Singapore và thường nghiên cứu về tình trạng ngần ngại vaccine toàn cầu trong suốt thập kỷ qua, cho biết người dân châu Á chủ yếu có quan điểm tích cực về vaccine, ngay cả trước khi Covid-19 xuất hiện. Châu Á có một niềm tin phổ biến rằng vaccine là cách duy nhất giúp thoát khỏi đại dịch.
Tại Hàn Quốc, khi giới chức mở chiến dịch tiêm chủng cho người từ 50 tuổi trở lên, khoảng 10 triệu người đã cùng lúc truy cập vào trang web chính phủ để đăng ký. Hệ thống, được thiết kế đủ để xử lý 300.000 yêu cầu một lúc, đã bị sập tạm thời.
Người dân ở những nước nghèo hơn trong khu vực cũng nhận thấy họ không còn lựa chọn nào tốt hơn tiêm chủng để có thể thoát cảnh phong tỏa kéo dài. Indonesia và Philippines là nơi sinh sống của hàng nghìn lao động làm công ăn lương hàng ngày, những người không thể dựa vào trợ cấp thất nghiệp để tồn tại.
Arisman, 35 tuổi, một tài xế xe ôm ở Jakarta, Indonesia, chia sẻ đã tiêm mũi vaccine Sinovac thứ hai vào tháng 7, bởi công việc thường xuyên phải tiếp xúc với nhiều người.
“Nếu tôi ốm, tôi không thể kiếm tiền”, Arisman nói.
Khi Mỹ và châu Âu gấp rút tiêm chủng cho người dân vào cuối năm ngoái, nhiều nước châu Á tận hưởng khoảng thời gian thảnh thơi giữa đại dịch. Họ đã kiểm soát tốt Covid-19 nhờ đeo khẩu trang, xét nghiệm diện rộng cùng lệnh đóng biên và phong tỏa. Nhiều quốc gia muốn đợi các thử nghiệm lâm sàng của vaccine được hoàn tất trước khi bắt đầu đặt hàng.
Sau đó, biến chủng Delta xuất hiện và nhanh chóng lây lan mạnh. Mùa hè này, Hàn Quốc phải đối mặt làn sóng Covid-19 tồi tệ nhất, trong khi các bệnh viện ở Indonesia hết oxy và giường bệnh. Tại Thái Lan, nhân viên y tế thậm chí phải từ chối tiếp nhận bệnh nhân do quá tải. Đối mặt với ca nhiễm tăng, các nước châu Á đã nhanh chóng thay đổi chính sách tiêm chủng.
Sau khi Sydney phải phong tỏa vào tháng 6 liên quan tới một tài xế chưa tiêm chủng nhiễm Delta, Thủ tướng Scott Morrison, người từng nói tiêm chủng không phải là cuộc đua, hồi tháng 7 kêu gọi người dân Australia tăng tốc tiêm vaccine.
Thủ tướng Morrison cũng tìm cách khắc phục nguồn cung vaccine trong nước. Vào tháng 8, quốc gia này đã mua một triệu liều vaccine Pfizer từ Ba Lan và mua thêm một triệu liều Moderna của châu Âu vào tháng 9.
Khi chủng Delta xuất hiện, chưa tới 25% người Australia trên 16 tuổi tiêm ít nhất một mũi. Nhưng hiện tại, bang New South Wales, nơi có thành phố Sydney, đã tiêm chủng ít nhất một liều cho 86% dân số trưởng thành và khoảng 62% đã tiêm đủ mũi. Australia dự kiến tiêm đầy đủ cho 80% dân số trên 16 tuổi vào đầu tháng 11.
“Chúng tôi có sự lãnh đạo cộng đồng tuyệt vời, khi những người ở tất cả đảng phái chính trị đều hỗ trợ cho chiến dịch tiêm chủng. Điều đó thực sự giúp chúng tôi đẩy lùi tình trạng ngần ngại vaccine”, Greg Dore, chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Đại học New South Wales, nói.
Nhiều chính phủ khác sử dụng các ưu đãi để khuyến khích tiêm chủng. Tại Hàn Quốc, giới chức đã nới hạn chế vào tháng 8 đối với các cuộc tụ tập riêng tư của người đã tiêm chủng đầy đủ, cho phép họ có thể gặp gỡ đông người, nhưng duy trì hạn chế nghiêm với những người khác. Singapore, nơi hơn 80% dân số đã tiêm chủng đủ mũi, cũng có những biện pháp tương tự.
Các nhà nghiên cứu ở những nước này cũng tìm hiểu về vấn đề của những người từ chối tiêm chủng và cố gắng thuyết phục họ thay đổi quan điểm. Reuben Ng, phó giáo sư của Đại học Quốc gia Singapore, cho biết khi nhóm của ông phát hiện một số người cao tuổi sống một mình lo ngại về tác dụng phụ của vaccine và sợ sẽ chết trong cô đơn, các tình nguyện viên đã cam kết đến thăm họ sau khi tiêm chủng và cách tiếp cận này đã mang lại hiệu quả.
Khi có thể đặt hàng được vaccine, nhiều nước cũng chạy đua thiết lập cơ sở hạ tầng cần thiết cho tiêm chủng đại trà, nhằm bù đắp cho khởi đầu chậm chạp.
Chính phủ Nhật Bản đã huy động quân đội tới các điểm tiêm chủng ở Tokyo và Osaka, đồng thời cho phép các công ty chủ động tiêm chủng cho nhân viên. Chính quyền địa phương cũng chấp nhận chi thêm tiền lương cho những bác sĩ và y tá phục vụ tiêm chủng vào ngày nghỉ.
Với hơn 70% dân số tiêm ít nhất một liều, tỷ lệ tiêm chủng của Nhật Bản đã vượt qua Mỹ, quốc gia mới đạt tỷ lệ gần 64%. Tại một số vùng nông thôn Nhật Bản, tỷ lệ tiêm chủng đã đạt gần 100%.
“Thông thường, mọi người sẽ do dự và không nhiệt tình lắm với vaccine”, Takashi Nakano, giáo sư bệnh truyền nhiễm tại Trường Y Kawasaki, nói. “Nhưng với những cam kết chính trị mạnh mẽ, cả dân tộc chúng tôi đều có cảm nhận chung là cần phải ngăn chặn căn bệnh truyền nhiễm này”.
T/h
