Chào mừng Đại hội Hiệp hội hoa Lan Việt Nam (AOV) lần thứ Nhất vào tháng 6/2022; Hiệp hội hoa Lan Việt Nam phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu bảo tồn và phát huy Thơ Ca Đất Việt (thuộc Viện Nghiên Cứu Bảo tồn & Phát huy Văn hóa Dân Tộc) tổ chức Cuộc thi sáng tác Thơ về hoa Lan Việt Nam chủ đề: “Thiên hạ đệ nhất sắc hương” tới toàn thể bạn yêu thơ, yêu Lan trong và ngoài nước.
MĨ CẢM, NHÂN VĂN TRONG CHÙM THƠ VỀ LAN
(Cảm nhận đọc chùm thơ hoa lan của Vũ Quang Trạch)
HOA LAN
Người xưa luận: “Vua chơi lan, quan chơi trà”
Người nay biết ươm lan mọi miền dân dã
Tinh khí đất trời cao sang thơm thảo thế
“Đệ nhất sắc hương” còn lan tỏa khắp nhân gian.
LAN TRẦM TÍM
Có cần chi là thân cứng đâu anh
Mềm mại cúi mình thơm như “dó trầm”, “hương” núi
Màu tím ấy, hương trầm thanh thoảng ấy
Dâng hết mình cao khiết tím riêng “em”.
ĐỊA LAN THANH NGỌC
Mướt mát xanh vườn, biếc tươi xanh nắng
Thanh ngọc ơi! Ta yêu đến mơ màng
Ta mê đắm làn hương xanh quý phái
Tỏa dịu dàng cánh nhỏ thở chung tim …
Thường xuyên theo dõi những sáng tác thơ, biết có cuộc thi thơ về hoa Lan Việt Nam: “THIÊN HẠ ĐỆ NHẤT SẮC HƯƠNG”, do “Hiệp hội hoa Lan Việt Nam” (AOV) phối hợp với “Trung tâm Nghiên cứu bảo tồn và phát huy Thơ Ca Đất Việt” tổ chức, tôi đã đọc. Thơ viết về hoa đâu có dễ, viết về hoa lan lại càng khó. Như muôn loài hoa khác, lan trinh non, mơn thơm, gợi khơi mỹ cảm, đam mê nhung nhớ… Người yêu lan, yêu thơ thì nhiều. Thơ về lan sẽ thế nào đây?
Đọc nhiều bài dự thi được đăng. Thật đa dạng! Truyền thống, mới mẻ, tinh kết phổ quát, tri thức, dung dị… Quả là người Việt Nam mình sống với thiên nhiên thật nương dưỡng, thủy chung.
Đọng lại trong tâm cảm tôi một số chùm, bài. Trong đó có chùm thơ ngắn 3 bài, của tác giả Vũ Quang Trạch. Mỗi bài chỉ vẻn vẹn 4 câu nhưng nội lực cảm xúc, tư tưởng, mỹ cảm, tình đời, khát vọng nhân văn của tác giả mang đậm dấu ấn sáng tạo rất rõ nét. Để viết được thơ ngắn, phải tự tin, “chắc tay”, nhận biết và chan chảy cảm xúc vào từng con chữ giao thoa âm hưởng tạo nên hồn cốt, trụ tứ cho bài thơ.
Đọc “Hoa lan”, “Lan trầm tím”, “Địa lan thanh ngọc” cảm như hoa với người, hoa với đời “hồn hóa” trong nhau. Tác giả không sa đà vào lối kể, tả hình thức, mà cảm thấm cốt lõi triết luận nhân sinh. Sắc hương, bóng hình, đối nhân mĩ cảm, dâng hiến an nhiên, kiêu sa mà thiên cảm cúi mình, tươi nhỏ mà trải lòng thơm tỏa nhân văn…
Với “Hoa Lan”, tác giả thể hiện tâm cảm phổ quát về dòng tươi sinh thể hoa lan phong phú, đương nhiên “ngôi hoàng hậu” của các loài hoa. Nhân gian đã từng: …“Vua chơi lan, quan chơi trà”. Nhưng khi cuộc sống mở vào tinh hoa mĩ cảm, chính nhân gian tự nhận ra: …“biết ươm lan mọi miền dân dã”. Thơm thảo đất trời, đắm say tạo hóa không dành riêng cho ai. Cái đẹp dành cho muôn vàn sự sống: … “lan tỏa khắp nhân gian.”
Tới“Lan trầm tím” ta được lắng nghe lời e ấp tâm tình cuả “thanh nữ” mà liên tưởng đến vẻ đẹp đài các, kiêu sa nhưng nhuần ý thức vẻ đẹp ấy. Tinh trong đất trời được dâng hiến, trao cho đời thơm mướt, run mơn: (Có cần chi là thân cứng đâu anh/ Mềm mại cúi mình thơm như “dó trầm”, “hương” núi)… Mở lòng mà e lệ, nhẹ thơm hương mùa vạn cổ nguyên sinh “hương núi”, “dó trầm”. Cao sang cúi mình ấy, như lời “thanh nữ” nương hương tự bạch: (Màu tím ấy, hương trầm thanh thoảng ấy/ Dâng hết mình cao khiết tím riêng “em”.) Đó là “em”, là khát vọng giao cảm. Mĩ cảm là dâng mình trong cao khiết tím. Cái tím riêng lan, biết chung thủy bên đời, biết êm mình nâng bóng để trầm tím một màu yêu. Mĩ cảm, nhân văn mà tác giả ơn tim người đọc: Cái đẹp cao sang, chỉ mê dụ lòng người khi thanh khiết gợi giữ sắc hương, nương niu dâng hiến, trinh hồn tạo hóa.
Nếu như “Lan trầm tím” là lời e ấp tự tin, trong rưng rưng mĩ cảm thì “Địa lan thanh ngọc” lại là khát khao của một “người trai” trước đối tượng mĩ cảm – Địa lan thanh ngọc. “Người trai” nhận ra cái không gian mê hoặc: “Mướt mát xanh vườn, biếc tươi xanh nắng…” Không gian ấy, cái nôi mĩ cảm mướt mát, biếc tươi ấy làm cho đối tượng tiếp nhận không thể kìm lòng, ngỡ ngàng mà thốt lên: “Thanh ngọc ơi! Ta yêu đến mơ màng”… Ngọn lửa khát vọng, đam mê dâng vời đỉnh cảm “yêu đến mơ màng”. Trạng thái thực mơ, say tỉnh gợi lay người đọc tự hỏi chính mình: “Thanh ngọc” ơi… Em là ai? Yêu mến ấy, như “làn hương xanh” Thanh ngọc, ta trân quý hít thở vào tim đến nõn mướt tinh sâu… Những ai say đắm hoa lan, mởn mê Thanh ngọc chắc sẽ nhận ra những cánh lan hai bên ấp iu nhau qua đường buông thẳng đứng vô hình… Đài nhụy hình trái tim xuôi giữa tâm hoa. Tác giả thơ quá rung cảm với “bài trí thiên nhiên” tinh tế đó nên mỹ cảm gời gợi tìm về: “Tỏa dịu dàng cánh nhỏ thở chung tim …”. Mĩ cảm, nhân văn thổn thức đến thế ư! Cánh lan thở… và tim ta được thở…
Họ tên tác giả: Bùi Lâm Bằng
Bút danh: Lâm Bằng
Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam
Địa chỉ: 25 Lý Nhân Tông, P.Đông Thọ, T.P Thanh Hóa
Đ.T: 0941281258; Email: lambangxt@gmail.com ; Zalo: Lâm Bằng
