Mới đây, một báo cáo dựa trên các hợp đồng bị rò rỉ đã cáo buộc hãng dược phẩm Pfizer dùng quyền lực để đùn đẩy rủi ro và tối đa hóa lợi nhuận bán vắc-xin COVID-19.
Với doanh thu từ việc bán 3,5 tỷ liều vắc-xin COVID-19, hãng dược phẩm Pfizer (Mỹ) và BioNTech (Đức) được xem là đã đạt được một thành công lớn. Theo ước tính, doanh thu từ loại vắc-xin này sẽ còn có thể gấp đôi trong năm 2022.
Tuy nhiên, việc các nước mua vắc-xin Pfizer đã và đang được thực hiện đằng sau một lớp màn bí mật. Sự bí mật ấy khiến công chúng ít có khả năng soi xét quyền lực ngày một lớn trong tay hãng dược khổng lồ của Mỹ.
Ngày 19/10 vừa qua, Public Citizen, nhóm hoạt động vì quyền lợi người tiêu dùng có trụ sở tại Washington, D.C., đã công bố bản báo cáo được thực hiện dựa trên những hợp đồng bị rò rỉ mà chính phủ các nước ký với Pfizer.
Báo cáo này đã làm sáng tỏ cách Pfizer dùng quyền lực trong tay để “đùn đẩy rủi ro và tối đa hóa lợi nhuận”, theo Public Citizen.
“Những bản hợp đồng ấy liên tục đặt lợi ích của Pfizer lên trước vấn đề y tế công cộng cấp bách”, Zain Rizvi, nhà nghiên cứu viết bản báo cáo trên, cho hay.
Tính đến nay, Pfizer đã ký kết chính thức 73 thỏa thuận bán vắc-xin ngừa COVID-19 của hãng. Nhưng chỉ 5 hợp đồng trong số đó được chính phủ các nước công khai sau khi đã bị “cắt xén đáng kể”, theo tổ chức chống tham nhũng Transparency International (Minh Bạch Quốc tế).
“Việc không công bố hợp đồng ra trước công chúng hoặc công bố văn bản bị cắt xén nhiều chỗ có nghĩa là chúng ta không biết thời điểm hoặc cách thức vắc-xin được chuyển đến, chuyện gì sẽ xảy ra nếu có vấn đề, cũng như rủi ro tài chính mà bên mua phải chịu”, Tom Wright, nhà quản lý nghiên cứu tại chương trình y tế của Minh Bạch Quốc tế, cho hay.
Phần lớn những điều đã biết về hợp đồng của Pfizer chỉ xuất hiện qua các vụ rò rỉ, thường là từ báo chí địa phương hoặc tổ chức tin tức quốc tế.
Public Citizen đã phân tích một bản thảo hợp đồng không qua chỉnh sửa giữa Pfizer và Albania, cũng như hợp đồng chính thức từ Brazil, Colombia, Cộng hòa Dominica, Peru và Ủy ban châu Âu. Những văn bản do Chile, Mỹ và Anh công bố sau kiểm duyệt cũng cung cấp thêm thông tin nền nhưng thiếu các chi tiết then chốt.
Sharon Castillo, phát ngôn viên của Pfizer, cho rằng các điều khoản bảo mật “là điều phổ biến trong các hợp đồng thương mại” và “nhằm xây dựng lòng tin giữa các bên, cũng như để bảo vệ bí mật thương mại xuất hiện trong quá trình đàm phán hay trong bản hợp đồng chính thức”.
Theo Public Citizen, sau khi ký kết hợp đồng, Pfizer vẫn giữ quyền kiểm soát nguồn cung vắc-xin.
Sau khi xem xét hợp đồng giữa Pfizer với chính phủ các nước, các chuyên gia phát hiện thấy nhiều vấn đề tồn tại.
“Các một số lo ngại xuất phát từ hãng dược phẩm”, Julia Barnes-Weise, Giám đốc viện chính sách Xúc tiến Liên minh Đổi mới Chăm sóc y tế Toàn cầu (GHIAA), cho biết. “Một trong số đó là việc họ có thể phải chịu trách nhiệm đối với bất cứ thương tích nào dường như bắt nguồn từ vắc-xin của họ, đặc biệt là khi loại vắc-xin đó chưa được phê duyệt”.
Tổ chức Minh bạch Quốc tế cho rằng có ít nhất 4 hợp đồng hoặc bản thảo hợp đồng của Pfizer vượt “xa hơn nhiều” so với các hãng phát triển vắc-xin khác, trong đó “phần nhiều rủi ro bị đẩy cho phía chính phủ các nước… ngay cả khi sai sót thuộc về phía hãng phát triển vắc-xin hoặc đối tác thuộc chuỗi cung ứng”.
Theo Washington Post
