Sau sáp nhập, tỉnh Bắc Ninh mang trên mình diện mạo mới. Từ trung tâm vùng Kinh Bắc giàu truyền thống, tỉnh đang bứt phá phấn đấu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030 – một thành phố xanh, văn minh, đậm đà bản sắc Kinh Bắc.
Bí thư Tỉnh ủy Bắc Ninh Nguyễn Hồng Thái yêu cầu sớm triển khai các dự án tái định cư để đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình. Ảnh: Đức Anh
Bước ngoặt sáp nhập – không gian phát triển mới
Sau khi sáp nhập hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh mới có diện tích khoảng 4.718,6 km², dân số hơn 3,6 triệu người, với 99 đơn vị hành chính cấp xã, phường. Trung tâm hành chính đặt tại thành phố Bắc Giang cũ. Việc mở rộng địa giới là bước ngoặt lớn, vừa là thách thức trong quản trị, vừa là cơ hội tái cấu trúc không gian phát triển, khai thác hiệu quả hơn tiềm năng, lợi thế sẵn có.
Với vị thế chiến lược ở đồng bằng sông Hồng, bề dày văn hóa Kinh Bắc và nền công nghiệp năng động, Bắc Ninh sau sáp nhập hướng tới mục tiêu: xây dựng Đảng bộ và hệ thống chính trị đoàn kết, trong sạch, vững mạnh; phát triển kinh tế – xã hội toàn diện, bền vững; bảo đảm quốc phòng, an ninh; nâng cao đời sống Nhân dân; phấn đấu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030 và đến năm 2045 là thành phố xanh, văn minh, đậm đà bản sắc Kinh Bắc.
Vị trí địa – kinh tế chiến lược
Bắc Ninh nằm ở trung tâm vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, là cửa ngõ phía Đông Bắc Thủ đô, có vị trí đặc biệt quan trọng về kinh tế, giao thông, đô thị và quốc phòng. Quy mô địa giới mở rộng giúp tỉnh tăng cường kết nối vùng, khai thác hiệu quả hơn các tuyến hạ tầng sẵn có, trở thành điểm trung chuyển giữa trung du – miền núi và đồng bằng, duyên hải Bắc Bộ.
Bắc Ninh có hạ tầng kinh tế – xã hội đồng bộ và hiện đại. Ảnh: ST
Tỉnh sở hữu hệ thống giao thông hoàn chỉnh với quốc lộ 1A, 18, 38, 17; cao tốc Hà Nội – Bắc Ninh – Lạng Sơn, Nội Bài – Hạ Long, Hà Nội – Thái Nguyên; cùng đường sắt Hà Nội – Lạng Sơn và các tuyến sông Cầu, sông Đuống, sông Thái Bình,… Từ trung tâm tỉnh chỉ mất 50 km đến Hà Nội, 50 km đến sân bay Nội Bài, 120 km đến cảng Hải Phòng và khoảng 140 km đến cảng Cái Lân (Quảng Ninh).
Với vị trí giáp ranh Thủ đô, Bắc Ninh thụ hưởng lợi thế từ trung tâm chính trị – kinh tế lớn nhất cả nước, đồng thời là đô thị vệ tinh công nghiệp năng động, thuận lợi thu hút đầu tư, chuyển giao công nghệ và phát triển liên vùng.
Bản sắc văn hóa Kinh Bắc độc đáo
Bắc Ninh là cái nôi văn hóa Kinh Bắc, nơi hội tụ tinh hoa văn hóa dân tộc Việt Nam. Dân ca Quan họ Bắc Ninh – Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (UNESCO, 2009) – không chỉ là làn điệu dân ca giao duyên mà còn là biểu tượng của lối sống thanh lịch, nhân nghĩa của người Kinh Bắc. Các làng Quan họ cổ như: Viêm Xá, Lim, Hòa Long, Ngang Nội… vẫn gìn giữ nếp sinh hoạt truyền thống, trở thành điểm đến du lịch văn hóa hấp dẫn.
Bắc Ninh là vùng hiến đất đậm đà bản sắc văn hóa (Lễ hội Lim). Ảnh: ST
Bắc Ninh, vùng đất địa linh nhân kiệt, hội tụ bề dày lịch sử, văn hiến và truyền thống khoa bảng. Tỉnh hiện có 7 di sản được UNESCO công nhận, hơn 1.400 lễ hội truyền thống, 1.441 di tích lịch sử – văn hoá được xếp hạng, 24 bảo vật quốc gia và 33 di sản phi vật thể cấp quốc gia. Đặc biệt, trong tháng 7/2025 vừa qua, cùng với các địa phương như: Hải Phòng, Quảng Ninh, tỉnh Bắc Ninh vinh dự đón nhận tin vui từ UNESCO, khi tổ chức này chính thức công nhận “Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc” là Di sản văn hóa thế giới.
Bắc Ninh còn nổi tiếng với các làng nghề truyền thống như: Đồng Kỵ (đồ gỗ), Đại Bái (đúc đồng), Phù Lãng (gốm), Đông Hồ (tranh dân gian), Thổ Hà (bánh đa nem)… là minh chứng cho sự tài hoa, sáng tạo của người Kinh Bắc. Sự kết hợp giữa di sản văn hóa, làng nghề và con người hiếu học tạo nên thương hiệu “Bắc Ninh – miền Quan họ” độc đáo, góp phần phát triển công nghiệp văn hóa và du lịch bền vững,…
Nguồn nhân lực và môi trường đầu tư hấp dẫn
Bắc Ninh có hơn 3,6 triệu dân – nguồn nhân lực dồi dào, trình độ cao. Theo quy hoạch, tỉnh Bắc Ninh sẽ phát triển tới 50 khu công nghiệp, tổng diện tích trên 15.000 ha, hiện đã có 36 khu được thành lập với diện tích hơn 10.600 ha; 96 cụm công nghiệp được thành lập, tổng diện tích hơn 3,67 nghìn ha, trong đó 64/96 cụm được đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, đi vào hoạt động, tổng diện tích hơn 2,17 nghìn ha. Bắc Ninh đi đầu cả nước trong cải thiện môi trường đầu tư, đẩy mạnh cải cách hành chính, phát triển chính quyền điện tử và chuyển đổi số.
Bắc Ninh dẫn đầu toàn quốc về Chỉ số chỉ đạo, điều hành và chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp. Ảnh: ST
Tỉnh duy trì phương châm “đồng hành cùng doanh nghiệp”, thường xuyên đối thoại, tháo gỡ khó khăn, nhờ đó nhiều năm liền nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước về Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI). Bắc Ninh khẳng định vị thế là điểm đến an toàn, năng động, hấp dẫn cho nhà đầu tư công nghệ cao, dịch vụ hiện đại và phát triển đô thị.
Định hướng phát triển và mục tiêu đột phá
Đại hội Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030 đề ra mục tiêu: phát triển toàn diện, bền vững; trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030 và đến 2045 là thành phố xanh, văn minh, đậm đà bản sắc Kinh Bắc.
Tỉnh xác định 5 nhiệm vụ trọng tâm, 3 khâu đột phá và 4 nhóm giải pháp chủ yếu. Trong đó, tập trung phát triển Đảng bộ và hệ thống chính trị vững mạnh; cơ cấu lại nền kinh tế theo mô hình tăng trưởng mới; hoàn thiện quy hoạch đô thị loại I và trở thành thành phố trực thuộc Trung ương; phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh; củng cố quốc phòng, an ninh, mở rộng đối ngoại.
Ba khâu đột phá là: tháo gỡ điểm nghẽn chính sách, đẩy mạnh khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; hoàn thiện đồng bộ hạ tầng kinh tế – xã hội, ưu tiên hạ tầng giao thông, năng lượng, hạ tầng số, thúc đẩy chuyển đổi xanh, ứng phó biến đổi khí hậu.
Bốn nhóm giải pháp trọng tâm gồm: xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh; phát triển công nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp bền vững, thương mại – dịch vụ hiện đại; phát triển văn hóa, xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân; xây dựng lực lượng vũ trang hiện đại, giữ vững an ninh, an toàn, thân thiện và hội nhập.
Thành tựu nổi bật
Với sự chỉ đạo quyết liệt, sự nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các dân tộc trong tỉnh, Bắc Ninh đã đạt nhiều thành tựu nổi bật. Kinh tế – xã hội trong 10 tháng năm 2025 được thể hiện rõ nét, cụ thể: Tổng giá trị sản xuất công nghiệp đạt 1,99 triệu tỷ đồng, tăng 13,64% so với cùng kỳ; nông nghiệp chịu ảnh hưởng nặng nề của thiên tai nhưng đã chủ động khắc phục, xử lý môi trường và chuẩn bị cho vụ nuôi mới; thương mại – xuất nhập khẩu tiếp tục dẫn đầu cả nước, trong đó tổng mức bán lẻ hàng hóa đạt 118.103 tỷ đồng, tăng 16,9%, đạt 86,2% kế hoạch; xuất – nhập khẩu đạt gần 150 tỷ USD, duy trì vị trí số 1 toàn quốc; thu ngân sách đạt 62.302 tỷ đồng, bằng 110% dự toán năm. Trong đó, thu nội địa đạt 51.067 tỷ đồng (bằng 111% dự toán), thu từ hoạt động xuất nhập khẩu đạt 10.857 tỷ đồng (bằng 99% dự toán). Thu hút đầu tư tiếp tục khởi sắc với tổng vốn FDI đăng ký mới và điều chỉnh đạt hơn 16 tỷ USD.
Lĩnh vực thương mại và xuất nhập khẩu của tỉnh Bắc Ninh tiếp tục dẫn đầu cả nước. Ảnh: Nguyễn Thắng
Lĩnh vực cải cách hành chính tiếp tục đứng đầu cả nước, Bắc Ninh xếp số 1 toàn quốc về chỉ đạo, điều hành và chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp; văn hóa – thể thao – hoạt động xã hội sôi nổi với nhiều hoạt động văn nghệ, tuyên truyền, triển lãm chào mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ I; đời sống tinh thần của người dân được nâng cao; giáo dục phục hồi nhanh sau mưa lũ; nn ninh chính trị, trật tự xã hội được giữ vững; hoạt động giao lưu đối ngoại được đẩy mạnh.
Bắc Ninh khẳng định vị thế là vùng đất văn hiến, sáng tạo, năng động, sẵn sàng bứt phá hướng tới thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030.
Thế Hiếu
