Trên chuyến hành trình xuyên Việt để vẽ hàng ngàn bức chân dung Mẹ VNAH trên khắp mọi miền Tổ Quốc, đầu tháng 8/2025, họa sĩ Đặng Ái Việt đã đến ngôi nhà số 90 Thái Thị Bôi, Thanh Khê, TP Đà Nẵng – nơi cư trú của gia đình mẹ VNAH Lê Thị Thời để thăm và vẽ chân dung về mẹ.
Hoạ sĩ Đặng Ái Việt cho biết, hiện cả nước có trên 140 nghìn MVNAH. Trong đó, có khoảng 4 nghìn mẹ còn sống. Kể từ tháng 2/2010 đến nay, họa sĩ đã ghé thăm và vẽ chân dung 3.200 mẹ. Họa sĩ Đặng Ái Việt nói: “Cái tôi vẽ không phải là gương mặt của các mẹ mà là linh hồn của họ“, trước khi chia tay gia đình mẹ Lê Thị Thời để tiếp tục cuộc hành trình trên khắp các tỉnh thành, bất kể nắng mưa, sương rừng, gió núi…
Bình gốm Chu Đậu thể hiện bức chân dung Mẹ Lê Thị Thời của Hs Đặng Ái Việt.
Và càng thú vị, ý nghĩa hơn, nhân dịp CM tháng 8 và Lễ Quốc Khánh 2-9 cũng tại địa chỉ nói trên, vào ngày 23/8/2025, Chi cục Hải quan khu vực VIII, gồm Chi Cục trưởng Phạm Quốc Hưng cùng đoàn cán bộ Trưởng, Phó phòng đã đến thăm mẹ Thời. Dịp này, đoàn đem theo nhiều món quà tặng Mẹ, đặc biệt, trong đó có một kỷ vật là bình gốm Chu Đậu, trên mặt bình thể hiện chân dung mẹ Lê Thị Thời theo nguyên bản bức tranh của họa sĩ AHLĐ Đặng Ái Việt đã vẽ trước đó không lâu.
Theo ông Phạm Quốc Hưng: “Trước chuyến đi vào Đà Nẵng thăm mẹ lần này, tình cờ anh em đơn vị phát hiện bức tranh chân dung của mẹ do họa sĩ AHLĐ Đặng Ái Việt vẽ phổ biến trên mạng, thế là anh em bàn nhau thực hiện lại một phiên bản trên bình gốm Chu Đậu để mang đậm ý nghĩa bản sắc địa phương (phía trước bình gốm là chân dung mẹ Thời, phía sau là cảnh vịnh Hạ Long – nơi đóng trụ sở Chi cục Hải quan khu vực VIII). Hơn nữa, năm nay mẹ đã ngoài 100 tuổi, chúng tôi muốn có một tặng vật thật đặc biệt dành lại cho mẹ và gia đình để kỷ niệm lâu dài…”.
Được biết, cách đây 30 năm, vào năm 1995, Cục Hải quan Quảng Ninh (nay là Chi cục Hải quan khu vực VIII) đã vinh dự được nhận chăm lo, phụng dưỡng mẹ Việt Nam anh hùng Lê Thị Thời (tại Quảng Nam, Đà Nẵng). Mẹ có chồng là Liệt sỹ Lâm Bảy, hy sinh năm 1967 trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Con gái mẹ là Liệt sỹ Lâm Thị Lai, hy sinh năm 1969 và con trai mẹ là Liệt sỹ Lâm Quang Thời, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân đã anh dũng hy sinh năm 1970 khi cuộc chiến chống Mỹ xâm lược đang bước vào giai đoạn cam go, ác liệt. Cũng kể từ đó, mỗi khi có dịp, cán bộ, công chức Chi cục Hải quan khu vực VIII tổ chức về Đà Nẵng và đến thăm Mẹ, để tri ân và thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với những hy sinh to lớn của Mẹ và gia đình với Tổ quốc, cũng là cơ hội để mỗi cán bộ công chức thể hiện truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc.
Các con mẹ Thời: Bác sĩ Lâm Thanh Phong, ông Lâm Quang Đằng (thứ 3, 4 từ phải sang) thay mặt gia đình nhận tặng phẩm của Chi Cục trưởng Cục hải quan Quảng Ninh Phạm Quốc Hưng (thứ 2 từ phải sang)
Mẹ Lê Thị Thời năm nay 104 tuổi (sinh năm 1921), được phong danh hiệu Mẹ VNAH năm 1994, ngoài chồng và hai người con hy sinh bảo vệ tổ quốc, bản thân mẹ, cũng có nhiều đóng góp to lớn trong suốt cuộc chiến tranh vừa qua. Một trong những những giai thoại về mẹ, điển hình như câu chuyện của ông Trương Duy Thái, CCB hiện sinh sống tại Hà Nội kể lại: “Hồi những năm 65-66, khi từ Bắc hành quân vào Mặt trận 44 Quảng Đà, khi còn là một thanh niên thư sinh mảnh khảnh ngơ ngác bước vào cuộc chiến khốc liệt, ông được gặp gỡ và nhận nhiều sự giúp đỡ, thương yêu đùm bọc của rất nhiều bà mẹ xứ Quảng. Trong đó, kỷ niệm đáng nhớ nhất là một đêm Trung đội của ông từ căn cứ Đồng Làng đi qua chợ Phú Thuận (Đại Lộc), được cán bộ đưa đến nhà mẹ Thời – mẹ của 7 người con, chồng và hai con trai đã “nhảy núi”. Nhìn thấy, Thái cõng mớ đồ đạc nặng nề trên vai, mẹ đã sốt sắng yêu cầu bỏ xuống và giúp ông thay tấm bọc khác lấy từ dù pháo sáng của Mỹ nhẹ nhàng hơn. Mấy tháng sau, không ngờ được chính điều đó đã cứu sống mạng ông. Bởi trong lúc làm nhiệm vụ trinh sát ở khu vực đèo Đá Trắng, ông bị địch bắn pháo chụp, máu tuôn xối xả. Khi đồng đội phát hiện, họ đã kịp dùng tấm võng dù mẹ Thời đã tặng mà ông luôn quấn ở thắt lưng, dùng làm võng khiêng ông đến bệnh xá cấp cứu chữa trị. Sau ngày hoà bình, vào năm 2015, ông Trương Duy Thái đã trở lại chợ Phú Thuận (nay thuộc Đại Thắng, Đại Lộc) mày mò thăm hỏi, rồi cuối cùng gặp lại mẹ… Năm ấy, mẹ Thời đã ngoài 90 tuổi, lại vừa qua một cơn bạo bênh, nhưng khi nghe lại chuyện chiếc võng dù, mẹ đã xúc đông nói: “Hồi đó mẹ may cho con chiếc võng như là cho đứa con trai mẹ đi xa” (tức liệt sĩ Lâm Quang Thời).
Chân dung Mẹ Lê Thị Thời do họa sĩ Đặng Ái Việt vẽ
Trước khi tiễn đoàn Chi Cục Hải Quan chia tay mẹ VNAH Lê Thị Thời ra về, ông Ngô Thanh Hải, người con rễ của mẹ nói: “Món quà tặng dành cho mẹ Lê Thị Thời – niềm vui đón mừng ngày Quốc khánh 2-9, trước tiên là bức tranh của họa sĩ Đặng Ái Việt và kế đến là bình gốm Chu Đậu thể hiện lại bức chân dung nói trên. Gia đình một lần nữa xin bày tỏ lời cảm ơn đến họa sĩ Đặng Ái Việt và Chi Cục trưởng Phạm Quốc Hưng cùng đoàn cán bộ Chi cục Hải quan khu vực VIII , gia đình chúng tôi xem đây là một báu vật vô giá lưu lại muôn đời con cháu mai sau…”.
Trần Trung Sáng
