TS. Ngô Phương Lan sinh trưởng trong một gia đình có truyền thống điện ảnh và hội họa, hai thân sinh của chị đều là những nghệ sỹ nổi tiếng: Cha là họa sỹ Ngô Mạnh Lân và mẹ là nghệ sỹ điện ảnh Ngọc Lan. Người bạn đời của chị là nhà báo Đinh Trọng Tuấn, tổng biên tập tạp chí Thế giới điện ảnh nhiều năm và con trai là đạo diễn điện ảnh trẻ xuất sắc Đinh Tuấn Vũ từng được nhiều giải thưởng qua các liên hoan phim…
Phác thảo điện ảnh Việt Nam thời đổi mới và hội nhập
TS. Ngô Phương Lan được đào tạo rất cơ bản về điện ảnh, nhiều năm trước tốt nghiệp VGIK– ĐH Điện ảnh Quốc gia Liên Xô. Trong công tác, chị từng là Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế – Bộ VHTTDL (2010-2011), Cục trưởng Cục Điện ảnh (2011-2018). Giám đốc Liên hoan phim Quốc tế Hà Nội (HANIFF, 2012 -2018)… Hiện chị là Phó chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật TƯ khóa V, là Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam; Giám đốc Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng (DANAFF); Ủy viên BCH Mạng lưới Xúc tiến điện ảnh châu Á (NETPAC). TS Ngô Phương Lan từng được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2017, nhận giải thưởng Người có nhiều đóng góp về tác quyền của khu vực châu Á Thái Bình Dương tại CineAsia năm 2022. TS. Ngô Phương Lan nổi tiếng là người viết lý luận phê bình hàng đầu về điện ảnh nước ta. Đúng như lời PGS.TS. Nguyễn Thế Kỷ, Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật TƯ:” Bên cạnh một nhà phê bình phim uy tín, có thể thấy ở Ngô Phương Lan một nhà quản lý có tầm nhìn với những bài viết tâm huyết về việc làm thế nào để xây dựng thành công nền công nghiệp điện ảnh Việt Nam, đưa điện ảnh Việt Nam vào vị trí xứng đáng trong bản đồ điện ảnh khu vực và thế giới”.
Sáng 8/11/2023, tại Trung Tâm tổ chưc sự kiện STAR GALAXY 87 Láng Hạ Hà nội, đã tổ chức buổi lễ ra mắt tác phẩm mới nhất của TS Ngô Phương Lan. Phác thảo điện ảnh Việt Nam thời đổi mới và hội nhập . Đại diện của Bộ Văn hóa du lịch thông tin, Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật TƯ, Liên hiệp các Hội VHTNT VN, Hội liên hiệp VHTNT Hà Nội, Cục điện ảnh, Cục Đối ngoại (Bộ VHDLTT), Cục truyền thông Bộ Công an và nhiều văn nghệ sỹ, báo chí đã đến dự…
Với một gương mặt xinh đẹp, rạng rỡ, TS Ngô Phương Lan tâm sự về tác phẩm mới của mình:” “Khi viết, mục đích của tôi là xâu chuỗi và hệ thống lại một chặng đường dài hơn ba chục năm từ khi Việt Nam bước vào công cuộc đổi mới (1986) đến đầu năm 2023 cho ra một bức phác thảo rõ nét. Đây cũng là hơn ba chục năm tôi được làm nghề một cách miệt mài và say mê dù phải vượt qua không ít khó khăn, thử thách. Cho nên tôi tự nhủ rằng mình là người may mắn, vì cả cuộc đời được gắn bó với nghề mình yêu, kể từ khi được chọn chuyên ngành lý luận phê bình điện ảnh để học và hành”.
Hình ảnh tại buổi giới thiệu cuốn sách “Phác thảo điện ảnh Việt Nam thời đổi mới và hội nhập”
Các đại biểu đều trân trọng và ghi nhận “Phác thảo điện ảnh Việt Nam thời đổi mới và hội nhập” là một công trình rất nghiêm túc, đồ sộ hiếm hoi, vừa mang tính học thuật cao, vừa mang tính hiện thực sâu rộng, mà tác giả vừa là nhà quản lý, vừa là người thực hành và gắn bó với thực tiễn, đã đưa ra góc nhìn đa chiều và đầy đủ nhất về nền điện ảnh Việt Nam từ khi đổi mới cho đến nay.
Tác phẩm Phác thảo điện ảnh Việt Nam thời đổi mới và hội nhập bên cạnh chương đầu khái quát về tác phẩm điện ảnh và phong cách của các đạo diễn, là những bài phê bình một số bộ phim ít nhiều dậy sóng màn ảnh nứớc nhà những năm qua: Tướng về hưu, Thương nhớ đồng quê, Mùa ổi, Thị trấn yên tĩnh, Thằng Bờm, Gánh xiếc rong, Chung cư, Mê Thảo thời vang bóng, Ai xuôi vạn lý, Chiếc chìa khóa vàng, Hãy tha thứ cho em, Ngã ba Đồng Lộc, Bến không chồng, Vị đắng tình yêu, Đời cát, Thung lũng hoang vắng, Trăng nơi đáy giếng, Cỏ lau, Những người thợ xẻ, Mùa len trâu, Thời xa vắng, Sống trong sợ hãi, Chơi vơi, Vào Nam ra Bắc, Chuyện của Pao…( Chỉ một điều ngạc nhiên là một bộ phim rất xuất sắc của một nhà văn quân đội giải thưởng Hồ Chí Minh về VHNT là nhà văn Xuân Thiều ( Truyền thuyết Quán Tiênvà con trai của chị là đạo diễn Đinh Tuấn Vũ đạo diễn, từng được huy chương bạc liên hoan phim quốc gia, lại không thấy chị một lời khen, có lẽ ý tứ vì là phim của con trai mình)
Ở Phần hai cuốn sách, đều là những tiểu luận, suy tư về sự phát triển, thăng trầm của điện ảnh Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế và trên con đường xây dựng nền công nghiệp điện ảnh. Qua những bài viết này, thấy rõ “ tầm vóc” Ngô Phương Lan, , con mắt tinh đời cũng như nhìn thấu những ghệp ghềnh phía trước cùng những thách thức và bài học kinh nghiệm xây dựng nền công nghiệp điện ảnh Việt Nam và câu chuyện quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới bằng điện ảnh.
Cũng PGS.TS. Nguyễn Thế Kỷ, Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật TƯ nhận xét: “Tác giả đã rất dày công và tinh tế khi viết phê bình hầu hết những bộ phim có dấu ấn từ thời điện ảnh Việt Nam đổi mới và hội nhập. Điều này rất đáng quý vì phê bình là một địa hạt khó, luôn có những ý kiến, nhận xét trái chiều”
Đạo diễn, NSƯT Lê Đức Tiến, nguyên Giám đốc Hãng phim Giải Phóng và Hãng Phim truyện Việt Nam cũng nhận định: TS Ngô Phương Lan là người rất trân trọng tài năng, phong cách tác giả. Ông vô cùng tâm đắc với quan điểm của TS Ngô Phương Lan đó là làm nên nền điện ảnh Việt Nam không phải là số lượng phim, doanh thu, mà là phong cách tác giả. Qua các tác phẩm của mình, TS Ngô Phương Lan đã tạo ra cho mình phong cách riêng, đi sâu vào phân tích tác phẩm. Trong phần 2 của cuốn sách, tác giả đặt ra nhiều vấn đề về điện ảnh Việt Nam, về công nghiệp điện ảnh Việt Nam, vừa có tính gợi mở, vừa có tính thực tiễn, vừa có tính lý luận, nhiều nội dung mang tính chất dự báo. Đây là những nội dung rất bổ ích, nhất là trong thời điểm chúng ta đang cố gắng phát triển văn hóa ngang bằng với kinh tế, xã hội, nỗ lực phát triển công nghiệp văn hóa hiện nay.
Trương Nguyên Việt.
