Theo đánh giá của các cơ quan chống buôn lậu, tình trạng buôn lậu thuốc lá hiện có giảm so với trước, nhưng diễn biến còn rất phức tạp, đặc biệt là mặt hàng thuốc lá mang nhãn hiệu Jet.
Theo Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia), hoạt động buôn lậu thuốc lá hiện nay chủ yếu diễn ra tại địa bàn Hà Nội, Quảng Trị, Quảng Ninh, Hải Phòng, Long An, An Giang, Đồng Tháp, Kiên Giang, Tây Ninh, TP. Hồ Chí Minh, nhưng “điểm nóng” vẫn là khu vực biên giới Tây Nam.
Tại khu vực biên giới Việt – Lào (tỉnh Quảng Trị, Hà Tĩnh), thuốc lá nhập lậu chủ yếu là thuốc lá nhãn hiệu Elephant, Nelson, Scott, Esse, Jet, Hero, 555… Trong khi trên biên giới Tây Nam (từ Bình Phước đến Kiên Giang), thuốc lá lậu tuồn qua biên giới chiếm đa số mang nhãn hiệu Jet và Hero.
Theo đánh giá của lực lượng chống buôn lậu, thời gian gần đây, thuốc lá nhập lậu qua biên giới Tây Nam đã giảm so với trước nhưng diễn biến còn rất phức tạp và vẫn có một lượng lớn thuốc lá nhập lậu vào Việt Nam.
Ông Hồng Văn Hoàng – Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường (QLTT) tỉnh Tây Ninh – cho biết, trong quý I/2021, các cơ quan chức năng của tỉnh Tây Ninh đã thu giữ 129.937 bao thuốc lá nhập lậu và đã khởi tố 23 vụ vi phạm với 33 đối tượng, trong đó đa phần là buôn lậu, chứa trữ, kinh doanh thuốc lá nhập lậu.
Ông Hồng Văn Hoàng nhận định, thuốc lá nhập lậu qua biên giới tại địa bàn tỉnh Tây Ninh có giảm so với trước nhưng tình hình vẫn còn rất phức tạp và có chiều hướng gia tăng. Trên thị trường nội địa, các hộ kinh doanh vẫn còn bày bán thuốc lá lậu nhưng nhỏ lẻ, lén lút, cất giấu trong phòng ngủ, nhà riêng, gây khó khăn cho hoạt động kiểm tra.
“Buôn lậu thuốc lá trên địa bàn Tây Ninh tiếp tục tồn tại do các đối tượng thường xuyên thay đổi quy luật, sử dụng nhiều phương thức thủ đoạn khác nhau lợi dụng các đường tiểu ngạch, đường mòn, lối mở, kênh rạch trên tuyến biên giới để vận chuyển thuốc lá trái phép”, ông Hoàng nhìn nhận.
Tại Long An, cơ quan chức năng đã phát hiện và thu giữ hơn 700.000 bao thuốc lá nhập lậu từ đầu năm đến nay, chủ yếu là thuốc mang nhãn hiệu Jet và Hero. Đơn cử, ngày 4/4/2021, tại khu vực ấp 4, xã Mỹ Quý Tây, huyện Đức Huệ, cơ quan chống buôn lậu đã thu giữ 15.600 bao thuốc lá nhập lậu, chủ yếu có nhãn hiệu Jet, Hero.
Cục trưởng Cục QLTT tỉnh Long An – ông Phạm Đức Chinh cho biết, nhờ tăng cường kiểm tra, kiểm soát của cơ quan chức năng nên tình hình buôn lậu, kinh doanh thuốc lá nhập lậu tại Long An đã được giảm 40 – 60% so thời điểm năm 2016 trở về trước. Tuy nhiên, hoạt động buôn lậu thuốc lá vẫn tiềm ẩn, gây nhức nhối cho thị trường và sự tăng giảm theo mùa và sự kiểm soát của cơ quan chức năng.
Ghi nhận từ các cơ quan chống buôn lậu của các địa phương như Tây Ninh, Long An, An Giang, Kiên Giang, hoạt động buôn lậu thuốc lá hiện nay đều giảm so với trước, nhưng tại các trung tâm tiêu thụ thuốc lá lậu lớn như TP. Hồ Chí Minh, Biên Hòa, Vũng Tàu, Long Xuyên, Cần Thơ… hoạt động giao dịch, mua bán vẫn không giảm.
Một cán bộ thuộc Cục QLTT An Giang chia sẻ, lực lượng chống buôn lậu kiểm soát chặt khiến thuốc lá thẩm lậu qua biên giới giảm nhưng ở thị trường nội địa, nguồn cung và tình hình mua bán vẫn không giảm chứng tỏ đã có thêm nguồn cung mặt hàng này cho thị trường. Theo vị cán bộ này, có thể thuốc lá lậu, đặc biệt là thuốc Jet đã có thêm cơ sở khác sản xuất và đưa vào Việt Nam hoặc làm giả ở trong nước và tuồn ra thị trường.
Một chuyên gia y tế thuộc Quỹ phòng, chống tác hại thuốc lá của Bộ Y tế cho rằng, ngoài yếu tố nhập lậu, thuốc có nhãn hiệu Jet không rõ nguồn gốc, xuất xứ, thậm chí bị làm giả là mặt hàng không được kiểm soát về chất lượng, vì thế khả năng gây nguy hại cho người dùng là rất cao.
Đại diện một doanh nghiệp chuyên phân phối thuốc lá nhập khẩu cho rằng, ở thị trường Việt Nam, thuốc lá Jet chính hiệu do Anh Quốc sản xuất tiêu thụ rất ít, chủ yếu là thuốc Jet do Indonesia sản xuất. “Khi biên giới được kiểm soát chặt, các đường dây buôn lậu thuốc Jet truyền thống lâu nay bị đứt gãy, nhưng thị trường trong nước vẫn có đủ nguồn cung. Điều này chứng tỏ, thuốc Jet đã được làm giả ở đâu đó tuồn vào Việt Nam hoặc làm giả trong nước”, đại diện doanh nghiệp này đặt vấn đề.
Khảo sát của phóng viên tại thị trường TP. Hồ Chí Minh – trung tâm tiêu thụ thuốc lá lậu lớn nhất nước – nguồn cung thuốc lá nhập lậu hiện vẫn không giảm, chỉ có giá bán đã tăng so với trước đây. Một chủ cửa hàng kinh doanh thuốc lá trên đường Học Lạc, quận 5, TP. Hồ Chí Minh cam kết với phóng viên cung cấp đủ số lượng thuốc Jet không hạn chế, nhưng giá bán sỉ tăng thêm so với cách đây khoảng một năm là 2.000 đồng/bao. Theo chủ cửa hàng này, do nhà nước quản lý chặt thị trường nên các bạn hàng tăng thêm giá nhập vào.
Để tránh độc hại từ thuốc lá có nhãn hiệu Jet, chuyên gia y tế này đề xuất, các cơ quan chức năng cần điều tra xác minh xem nguồn gốc hàng lậu từ đâu ra để xử lý ngay từ đầu. Mặt khác, người dùng nên sử dụng một loại thuốc lá khác để thay thế thuốc Jet trước khi chưa từ bỏ được thói quen hút thuốc lá.
Ngyễn Phương (T/h)
