Tôi gặp nhà thơ Y Phương sau chiến tranh biên giới 1979. Lúc đó tôi là chỉ huy đại đội, đóng quân tại TX Cao Bằng. Còn anh đã là một nhà thơ nổi tiếng vừa chuyển về công tác tại sở VHTT tỉnh, phụ trách tờ báo văn nghệ của sở. Biết danh tiếng của anh, tôi nhờ người thân gửi đến một bài thơ, với bút danh Trần Hải. Và bài thơ được đăng ngay. Sau này tôi mới biết, lúc đó báo đã lên khuôn, anh bóc đi bài thơ của chính mình để nhường chỗ cho bài thơ của tôi.
Rồi anh hẹn gặp.
Ngày ấy anh cao gầy, áo chàm cũ, quần bò cũ, dép tông cũ, tay vòng bạc, đẹp trai lãng tử.
Anh em tôi gắn với nhau ngay từ ngày đầu, thứ bảy, cn, tôi thường sang anh chơi. Những năm anh đi học trường Nguyễn Du, tôi cũng tranh thủ “bắt” xe xuống. Vào trường xì xụp mì tôm, đậu phụ, đạp xe đèo nhau ra phố mua lặt vặt, rồi lại cả chục tiếng ngồi xe về Cao Bằng.
Lúc anh học ở HN, con bé Nhuệ Anh mới 3 tuổi, đã phải đứng bán mẹt đậu phụ dọc đường Tân An. Cu Tuấn Anh thì mới sinh. Vợ anh là giáo viên tiểu học. Ba mẹ con ở một gian lớp học vách trát đất hở mắt cáo, bên trong dán báo cũ chống gió, đèn dầu leo lét. Chị ra vào gầy như cái bóng.
Rồi anh về, hai vợ chồng xin được một mảnh đất chừng 30 m2. Dựng cái nhà hai gian trát đất, trồng dăm cây chuối, trong nhà chỉ có hai giường gỗ gá đinh, một giá sách bằng tre, mấy chiếc xoong nồi…
Anh tập nấu rượu nuôi lợn, mẻ được mẻ khê. Có lần, hai anh em xúm vào đóng một bàn cuốn thuốc lá để cuốn thuê, loay hoay căn chỉnh cả sáng, mà đến chiều điếu thuốc vẫn đầu to đầu nhỏ…
Năm 1983, tôi chuyển quân đi Bằng Khẩu, cách tx 50 cây số. Anh viết thư giục tôi chuyển ngành về sở văn hoá. Anh bảo tướng tá cũng tốt, nhưng làm văn chương có mấy người. Vậy mà 4 năm sau, tôi mới thực hiện được theo ý của anh, nhưng lại về một cơ quan khác.
Đầu năm 1993, tỉnh củng cố Hội VHNT, Y Phương được tỉnh giao nhiệm vụ chủ tịch hội, còn tôi là phó chủ tịch, tổng biên tập tạp chí Phia Bjooc. Hai anh em làm công tác hội với nhau hơn 7 năm. Cùng với anh chị em văn nghệ sĩ xây dựng một mái nhà văn học nghệ thuật vô cùng ấm áp, yêu thương.
1/1996, tôi được kết nạp vào Hội Nhà văn VN. Nhà thơ Y Phương là một trong những người viết bản giới thiệu mà giờ tôi còn lưu giữ.
Cuối năm 2000, tỉnh chuẩn bị đại hội đảng. Tôi được gợi ý làm hồ sơ vào cấp uỷ tỉnh. Hỏi ý kiến anh. Anh bảo, cấp uỷ cũng tốt, nhưng rồi chú sẽ không viết được gì nữa. Thế là anh em tôi bàn nhau không làm hồ sơ thủ tục (họp chi bộ nhận xét đánh giá, nhận xét của khu phố, kê khai tài sản..).
Nhưng số phận không cho anh em tôi làm công việc cùng nhau nữa. Tôi nhớ rất rõ, ngày 07/12/2000, ông bí thư tỉnh uỷ đi xe ô tô xuống cơ quan tôi. Ông gọi Y Phương và tôi lên phòng chủ tịch hội rồi ngắn gọn: nói với các cậu thế này thôi, ở đây có hai nhà văn, tỉnh điều cậu Hùng lên văn phòng giúp việc, sáng 9/12 có mặt, quyết định nhận sau, gấp đấy vì 24/12 đại hội rồi.
Tôi làm nhiệm vụ chánh văn phòng tỉnh uỷ từ đó đến hết tháng 8/2008.
Sau đó, nhà thơ Y Phương trúng cử vào BCH Hội Nhà văn. Anh chuyển đi Hà Nội. Chúng tôi lại xa nhau.
Và hơn 10 năm tôi chả viết được gì ra hồn, đúng như lời anh nói.
Xa nhau, nhưng anh như anh trai tôi, tuần nào cũng gọi FaceTime ít nhất một lần. Những lần hiếm hoi về CB, anh đều chạy qua thăm mẹ tôi, dúi vào tay mẹ tôi mấy đồng quà.
Hai hôm trước A Sáng gọi tôi lúc 11 h đêm rồi bỏ lửng, gọi lại không nghe máy. Tôi gọi cho chị, chị bảo anh đang nằm, mấy hôm trước ho nhiều nhưng đỡ rồi.
Sáng qua gọi cho chị, cũng lại bảo anh đỡ rồi. Vậy mà tối qua, A Sáng, chú ơi, Pa cháu mất rồi.
Anh ơi, bao lần anh bảo sẽ sửa nhà ở làng Hiếu Lễ rồi về quê mà anh cứ thất hứa với em như thế.
Hung Tran
