Nhân kỷ niệm 160 năm quân và dân Đà Nẵng kháng Pháp, ngày 31/8, Thành ủy, UBND TP Đà Nẵng đã phối hợp với Hội khoa học Lịch sử Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học “Đà Nẵng chống liên quân Pháp – Tây Ban Nha (1858-1860): Quá khứ và hiện tại”, với sự tham dự của gần 30 nhà sử học, chuyên gia trong và ngoài nước.
Theo ông Đặng Việt Dũng, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Đà Nẵng trong lời nói mở đầu, cho rằng, không phải ngẫu nhiên mà trước đó thực dân Pháp chọn Đà Nẵng làm nơi đầu tiên nổ súng, hay sau này đế quốc Mỹ tiếp tục chọn Đà Nẵng làm nơi đầu tiên đổ quân xâm lược Việt Nam, mà trên thực tế, Đà Nẵng luôn mang trong mình một lợi thế đặc biệt quan trọng cả về vị trí địa chính trị lẫn quân sự. Không những nằm ở vị trí trung tâm của cả nước, Đà Nẵng còn được xem là trạm trung chuyển trên con đường thương mại từ Ấn Độ Dương qua Thái Bình Dương, là cửa ngõ để tiến vào khu vực Đông Nam Á lục địa và là vị trí then chốt cuối cùng của Hành lang Kinh tế Đông – Tây.
GS Ngô Vĩnh Long (Đại học Maine, Hoa Kỳ) qua tham luận “Vị trí địa chính trị của Đà Nẵng trong việc Pháp đánh chiếm cửa Hàn năm 1858-1860 và trong bối cảnh hiện nay” nêu nhận định: “Lý do chính thức chính phủ Pháp và chính phủ Tây Ban Nha đưa ra trong việc hợp tác đánh vào cửa Hàn là vì năm 1857 vua Tự Đức đã xử tử hai vị truyền giáo đạo Thiên chúa người Tây Ban Nha – tháng 11-1857 Đại đế Napoleon III ra lệnh cho Đô đốc Rigault de Genouilly đánh Việt Nam để dạy cho triều đình Huế một bài học; đánh vào cửa Hàn là vì vịnh ở đây có nước sâu rất thuận lợi cho tàu chiến lúc đó tiến sát bờ cũng như có thể cắm neo lâu ngày, thêm vào đó vị trí gần Huế cũng tiện lợi cho việc dọa nạt triều đình Huế phải mau chóng đồng ý với đòi hỏi được quyền tự do truyền bá đạo Thiên chúa”…
TS Lê Sơn Phương Ngọc (TP Hồ Chí Minh) với tham luận “Chiến thắng Đà Nẵng 1858-1860 là trận thắng rất oanh liệt của quân dân Việt Nam trong thế kỷ XIX” nêu nhận định: “Sử ta xưa nay viết Pháp đánh Đà Nẵng để đánh Huế, là hoàn toàn sai lầm. Vì hải quân không thể mang vác đi bộ hơn 100km, lại phải qua cái đèo cao nhất dài nhất nước ta là đèo Hải Vân, trong khi đó từ biển Thuận An lên kinh thành Huế chưa tới 15km. Pháp đánh Đà Nẵng mục đích chủ yếu là nhằm xây dựng Đà Nẵng thành một cứ điểm hùng mạnh để chinh phục toàn vùng Đông Nam Á, tạo thế đối sánh với thực dân Anh đã khống chế Đông Bắc Á, bằng cách chiếm Hồng Kông trước đó 8 năm”.
TS.KTS Ngô Viết Nam Sơn trong bài tham luận “Bảo tồn và phát triển thành phố Đà Nẵng trong vận hội mới thế kỷ XXI” đưa ra cái nhìn đối sánh: “160 năm sau, Đà Nẵng ngày nay đã là một đô thị loại I trực thuộc Trung ương, không chỉ là thành phố cảng, mà còn là đô thị biển – sông – núi quan trọng nhất miền Trung, với dân số trên 1,2 triệu người, trong lúc đất nước đã hòa bình – độc lập – thống nhất đang trên đường phát triển ngày càng giàu mạnh trong mối tương quan hội nhập quốc tế”.
Nhà sử học Dương Trung Quốc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội khoa học lịch sử Việt Nam, đồng chủ trì Hội thảo, nhắc nhở rằng, Đà Nẵng nói riêng và đất nước Việt Nam nói chung có vị trí địa chính trị lẫn quân sự cực kỳ quan trọng. Ngày nay, chúng ta có một sự liên tưởng nào đó giữa thử thách của 160 năm trước với những thử thách mà thế hệ chúng ta đang phải đương đầu.
Hội thảo đã rút ra một số bài học kinh nghiệm cùng những định hướng và giải pháp nhằm bảo tồn, phát huy giá trị các di tích lịch sử liên quan đến sự kiện này; kế thừa quá trình quy hoạch, phát triển đô thị thời Pháp thuộc gắn với sự phát triển bền vững và ổn định của thành phố Đà Nẵng hiện nay; đồng thời tưởng nhớ và tri ân công lao to lớn của các vị anh hùng nghĩa sỹ đã ngã xuống vì đất nước.
TTS/VHVN
