Sau 26 năm đứng trên bục giảng và nhiều năm công tác tại Tòa soạn tạp chí Người Kinh Bắc, cuối năm 2017 nghệ sĩ Kim Oanh nghỉ hưu theo chế độ. Tưởng rằng quãng đời sau này từng gắn liền với những trang bản thảo và những chuyến điền dã sẽ thưa dần, nhưng cánh cửa của tuổi hưu lại mở ra một hành trình mới với Kim Oanh – Hành trình đưa những câu hát dân ca đến gần hơn với cộng đồng…

Nhiều cơ quan, đơn vị, các Câu lạc bộ mà Kim Oanh đã từng đến truyền dạy dân ca quan họ trước đây, khi được biết chị đã nghỉ hưu liền ngỏ lời mời. Nên Kim Oanh đã tự nguyện dạy miễn phí cho Câu lạc bộ quan họ Phường Suối Hoa nơi chị đã và đang sinh sống như một lời tri ân mảnh đất đã nuôi dưỡng tình yêu quan họ trong Kim Oanh từ thuở nhỏ.

Nghệ sĩ Kim Oanh

Một ngày giữa tháng 5 năm 2018, Kim Oanh nhận được điện thoại mời dạy Dân ca Ba miền tại Timescity Park hill. Nơi ấy người dân từ khắp các vùng miền trên cả nước hội tụ nên họ rất mong muốn được học những làn điệu Dân ca Ba miền một cách bài bản và chuẩn xác. Vốn nặng lòng với Dân ca nên Kim Oanh nhận lời. Cũng thời điểm này, tại Bắc Ninh quê hương chị những người quen biết cũng tha thiết muốn mời chị dạy hát dân ca các vùng miền. Thế là dòng chảy Dân ca Ba miền được Kim Oanh đem theo, nối liền hai mảnh đất Bắc Ninh và Hà Nội bằng những buổi sinh hoạt đầy ắp tiếng hát, tiếng cười.

Buổi sinh hoạt đầu tiên ở Câu lạc bộ Dân ca Ba miền tại Timessity – Park hill Hà Nội chỉ vỏn vẹn có hơn 10 người, đa phần là lớp trung cao tuổi. Ấy vậy mà mỗi người đều mang theo mình “ngọn lửa” đam mê dân ca cháy bỏng, đặc biệt là những làn điệu Dân ca quan họ Bắc Ninh. Kim Oanh theo tất cả những vốn liếng, kinh nghiệm và cả tình yêu dân ca từ quê nhà để truyền dạy. Không chỉ dạy hát đúng làn điệu, đúng nhịp phách, chị mong muốn tạo ra một không gian văn hóa – nơi mà mỗi học viên được tiếp nhận nghệ thuật dân gian một cách bài bản, sâu sắc. Nhờ tinh thần tự giác, say mê học hỏi, chỉ một thời gian ngắn, các học viên – mỗi người ở một quê với nhiều nghề khác nhau nhưng họ đã hòa cùng nhau trong những câu hát ngọt ngào.

Các thành viên CLB Dân ca Ba miền biểu diễn

Chị cũng hướng dẫn họ những phong thái cốt cách khiêm nhường của người quan họ. Hướng dẫn kỹ năng biểu diễn; cách khoác lên mình bộ trang phục quan họ, bộ tứ thân sao cho thật duyên dáng, chuyên nghiệp, tự tin từ cách đi, đứng, giao tiếp với khán giả. Từ một nhóm nhỏ ban đầu, nay đã có tới gần 50 thành viên. Câu lạc bộ đã gần trở thành một tập thể nề nếp, chuẩn mực, được đánh giá cao về tình đoàn kết và sinh hoạt chất lượng trong khu Đô thị hiện đại, văn minh. Một may mắn đặc biệt là trong CLB cũng có một chị trước đây là giáo viên dạy toán của trường Trung học cơ sở ở nội thành Hà Nội. Chị say mê đến mức tự khám phá năng lực tiềm ẩn vượt trội trong mình về mảng đạo diễn múa. Chị đã tích cực học hỏi và đã dàn dựng lên những tiết mục múa độc lập cũng như múa phụ họa. Từ đó mà CLB Dân ca Ba miền Timescity Park hill đã trở thành một “điểm sáng” trong phong trào nghệ thuật dân gian không chuyên của thủ đô Hội Nội.

Một tiết mục của CLB

Khác với không khí tĩnh lặng, thư thái của CLB Dân ca Ba miền Hà Nội, thì các thành viên trong CLB Dân ca Ba miền Bắc Ninh lại trẻ trung hơn, năng động, sáng tạo và bận rộn hơn với cuộc sống mưu sinh. Thế nhưng, dù công việc bận tới đâu thì mỗi tuần hai buổi tối vẫn là lúc mà mọi người mong ngóng nhất để được gặp gỡ, được học hát múa, được trao đổi, chia sẻ như những người thân trong một đại gia đình. Là người vừa truyền dạy, vừa giữ vai trò chủ nhiệm trong CLB Dân ca Ba miền tại Bắc Ninh, Kim Oanh mong muốn xây dựng nên một tập thể đoàn kết thân ái, tôn trọng và chân tình phải được đặt lên hàng đầu. Và thật hạnh phúc khi CLB đã trở thành “ngôi nhà thứ hai” của mỗi thành viên; nơi tiếng cười xen tiếng hát, tình người chan chứa trong mỗi buổi sinh hoạt.

Các học viên với nghệ thuật dân ca của cả ba miền Bắc – Trung – Nam

Không chỉ học Dân ca quan họ, các học viên được tiếp xúc với các thể loại Dân ca của cả ba vùng miền Bắc – Trung – Nam. Điều đó còn giúp CLB trở thành một mô hình kiểu mẫu về nề nếp sinh hoạt, phong cách biểu diễn rất phong phú, đa dạng. Sau gần 8 năm thành lập, hai Câu lạc bộ Dân ca Ba miền Bắc Ninh và Hà Nội đã gắn kết với nhau như anh em sinh đôi. Các thành viên luôn quý mến, tôn trọng, giúp đỡ nhau và cùng chung niềm tự hào về văn hóa dân gian. Điều thú vị là dù có học nhiều thể loại dân ca khác nhau, nhưng dân ca quan họ Bắc Ninh luôn được mọi người yêu thích và mong muốn được truyền dạy nhiều nhất.

Các học viên vẫn thường chia sẻ rằng: vì hai CLB cùng được một nghệ sĩ truyền dạy nên nét văn hóa, cách ứng xử và cái tình gửi vào câu hát cũng giống nhau. Đó là một niềm hạnh phúc lớn đối với người truyền dạy.

Ngoài những câu hát, Kim Oanh còn truyền lại các nét đẹp văn hóa

Thành quả và những trái ngọt sau quá trình truyền dạy, cho đến thời điểm này, hai CLB đã được học hát và biểu diễn thành thạo rất nhiều bài hát dân ca Ba miền. Gần đây nhất, rất vui khi hai CLB cùng được tham dự Liên hoan Nghệ thuật lần thứ 4 do Trung Tâm nghệ thuật Sao Thủ Đô của Viện Nghiên cứu và Bảo tôn Văn hóa Dân tộc tổ chức. Cả 4 tiết mục tham gia: “Hào khí Thăng Long”; “Nón Ba tầm”; “Lời ru miền quan họ”, “Chèo cổ Lới Lơ” đã để lại ấn tưởng tốt đẹp trong lòng khán giả; được Ban Tổ chức và khán giả đánh giá cao cả hình thức biểu diễn chuyên nghiệp lẫn chất lượng âm thanh, màu sắc nghệ thuật trong từng màn diễn.

Các thành viên CLB tham gia liên hoan nghệ thuật tại Hà Nội

Để có được những thành quả ấy, cả người truyền dạy và người học đều phải có sự đam mê, kiên trì; sự nghiêm túc và ý thức tự giác. Với học viên, dân ca đem đến sự tự tin, hiểu biết, khám phá, những trải nghiệm về tinh thần bổ ích. Còn đối với Kim Oanh, một người truyền dạy, niềm hạnh phúc giản dị là mỗi ngày được mang những làn điệu dân ca, những di sản quý báu đến với quê hương, với cộng đồng gần xa. Chị luôn tin rằng với những nỗ lực nhỏ bé nhưng rất bền bỉ, đã và đang góp phần vào hành trình gìn giữ, bảo tồn và lan tỏa dân ca Ba miền, đặc biệt là Dân ca quan họ Bắc Ninh, để những giá trị ấy mãi được tỏa sáng trong đời sống hôm nay và mai sau.