Cơn bão “Bualoi” số 10 vừa qua đã tàn phá gây thiệt hại lớn đối với các công trình, tài sản, nhà cửa, đồng ruộng… trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh. Đặc biệt, tại phường Bắc Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh có nhiều di tích lịch sử văn hóa với tuổi đời hàng trăm năm đã bị hư hỏng nặng, ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống văn hóa tâm linh của bà con nhân dân trong khu vực…
Mặc dù bão số 10 đã lùi xa hơn một tuần, tuy nhiên chúng tôi ghi nhận hậu quả để lại sau bão đã làm cho nhiều ngôi Đền cổ linh thiêng trên địa bàn phường Bắc Hồng Lĩnh bị tàn phá, bị nước ngập lụt dài ngày gây hư hại nặng nề về di tích.
Đền Thánh Mẫu – Di tích lịch sử văn hoá cấp tỉnh bị “vò nát” sau bão số 10
Tọa lạc trên đỉnh một quả đồi riêng biệt, được nhân dân gọi là Rú Na, một trong nhiều ngọn của dãy núi Hồng Lĩnh, Đền Thánh Mẫu toát lên vẻ trầm mặc, uy nghi, được bao bọc bởi hàng trăm cây cổ thụ rợp bóngn trầm mặc. Đây là nơi thờ tự Hoàng hậu Phạm Thị Ngọc Trần, một liệt nữ trung hiếu vẹn toàn, đã sát cánh cùng Bình Định Vương Lê Lợi và nghĩa quân Lam Sơn đánh đuổi giặc Minh. Đền thờ Thánh Mẫu, được xem là một trong những di tích cổ kính và linh thiêng nhất vùng, nhưng sau cơn bão số 10 ngôi Đền gần như bị biến dạng, phần mái phần tiền đường bị bốc mất mái lợp, nhiều mảng ngói cổ vỡ nát, hệ thống mái che bị vò đổ sập. Bên trong chính điện, nước tràn vào làm ướt tượng thờ, hoành phi, câu đối. Một số bức chạm khắc gỗ lim tinh xảo bị ngấm nước, cong vênh. Sân Đền ngổn ngang ngói vỡ, nhiều cây cổ thụ lâu năm bị bật gốc nằm ngổn ngang bày ra một quang cảnh xơ xác về một di tích văn hoá tâm linh đã tồn tại hàng trăm năm.
Bên trong chính điện, cửa bị bão đánh sập, tường đổ, ngói vỡ, nước mưa hắt vào làm ướt tượng thờ, hoành phi, câu đối
Đối với người dân phường Bắc Hồng Lĩnh nói riêng, tỉnh Hà Tĩnh nói chung, Đền Thánh Mẫu không chỉ là điểm du lịch tâm linh mà còn là di tích lịch sử văn hóa quan trọng ở vùng non nước Hồng Lam. Đã được công nhận Di tích Lịch sử – Văn hoá cấp tỉnh theo Quyết định số 1592/QĐ-UBND ngày 08/08/2005 của UBND tỉnh Hà Tĩnh. Nơi sinh hoạt tín ngưỡng, kết nối tâm thức người dân Việt, là sức mạnh gắn kết cộng đồng, là điểm tựa tinh thần dân tộc để vượt qua mọi khó khăn, thách thức của lịch sử mà tồn tại và phát triển. Bị bão lũ tàn phá, hư hỏng nhiều hạng mục đã làm cho người dân nơi đây không khỏi xót xa.
“Lưỡng long chầu nguyệt” trang trí ở mái đền bị bão quật gãy, hất bay ra khuôn viên Đền.
Ông Phạm Quang Hồng – thủ nhang Đền Thánh Mẫu cho biết: “Đền Thánh Mẫu đã có từ lâu đời, gắn bó mật thiết với đời sống tâm linh của người dân. Cơn bão vừa rồi quá lớn đã làm hư hại nhiều hạng mục của ngôi đền này, mái ngói bị tốc bay, tường bị rạn nứt, mái che bị vò nát… Sau bão thời tiết nhiều ngày có mưa nên nước mưa chảy vào trong đền càng thêm hư hỏng”. Theo ông Hồng, đây là lần đầu tiên trong nhiều năm ngôi Đền bị hư hại nặng như vậy. Một số hạng mục gỗ cổ đã yếu, khi gặp gió mạnh dễ bị sập đổ nếu không được tu sửa kịp thời.
Mái ngói cổ bị bão đánh nát, hư hỏng
Hiện Ban quản lý Đền đã báo cáo chính quyền phường Bắc Hồng Lĩnh để tiến hành kiểm tra, thống kê mức độ thiệt hại, từ đó có phương án đề xuất phục dựng, tu bổ khẩn cấp nhằm bảo vệ nguyên trạng di tích, tránh tiếp tục xuống cấp… Bà Phan Thị Hằng, là phật tử tại đây chia sẻ trong xúc động: “Ngôi Đền là nơi linh thiêng, gắn bó bao thế hệ. Hàng năm, vào dịp đầu xuân hay ngày lễ rằm, người dân đều đến dâng hương cầu bình an. Nay nhìn cảnh hoang tàn mà lòng ai cũng xót xa”.
Nhiều cây cổ thụ trong khuôn viên nhà Đền bị bão đánh bật gốc
Theo người dân địa phương, ngôi đền không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là “chứng nhân lịch sử”, lưu giữ nét kiến trúc cổ và văn hóa truyền thống của vùng Hồng Lĩnh. Tại Đền Cả Dinh Đô Quan Hoàng Mười, gió lớn kèm mưa xối xả đã làm gãy đổ nhiều cây cối trong khuôn viên, ảnh hưởng đến cảnh quan và an toàn khu vực. Một số bức chạm khắc rồng, phượng cổ trên mái và bờ nóc cũng bị hư hỏng. Sau hơn 1 tuần lễ sau bão, Đền Cả vẫn còn ngập một phần trong nước gây khó khăn cho du khách về hành lễ.
1 tuần lễ sau bão số 10, Đền Cả – Dinh Đô Quan Hoàng Mười nước vẫn còn bao vây
Còn bên triền sông Lam, ngôi Đền Thuỷ Quốc Linh Từ mới được đầu tư phục dựng. Theo tư liệu truyền ngôn “Đền Thuỷ Quốc Linh Từ” là ngôi Đền thờ “Thuỷ Phủ” có niên đại khoảng 800 năm, các vị thần thờ chính gắn liền với miền sông nước “Đức Vua Thuỷ Phủ” và “Đức Vua Cha Bát Hải Đồng Đình” là 2 vị thần đứng đầu “Thủy Phủ” trong hàng “Tứ Phủ” có công giữ nước và chiêu dân lập ấp từ buổi sơ khai, phò vua và các tướng lĩnh đánh đuổi giặc ngoại xâm vùng đất Hoan Châu lúc bấy giờ. Dân làng Chế tôn xưng Ngài là Thành hoàng của làng, cầu mong được thần phù hộ che chở, cầu cho sóng yên, biển lặng, mùa màng tốt tươi, nhà nhà bình an, ấm no, hạnh phúc; ngoài ra Đền còn phối thờ Đức Thánh Trần Hưng Đạo – Đại Vương Trần Quốc Tuấn người được nhân dân ta tôn xưng là: Đức Thánh Trần. Sau khi được đầu tư phục dựng bằng nguồn xã hội hoá, Đền Thuỷ Quốc Linh Từ trở thành nơi sinh hoạt tín ngưỡng của người dân địa phương và các vùng phụ cận.
Đền Thuỷ Quốc Linh Từ người dân phải dùng thuyền chèo trên dòng nước chảy xiết rất nguy hiểm.
Theo ghi nhận của phóng viên Văn hiến Việt Nam, khu vực sân Đền và các công trình phụ trợ của Đền Thuỷ Quốc Linh Từ bị ngập từ 0,8 đến hơn 1m nước. Bậc tam cấp, tường bao và phần nền chính điện đều bị nước xói lở. Một số đồ thờ tự, hoành phi, câu đối và tượng thờ bằng gỗ bị ẩm, có nguy cơ bong tróc sơn son thếp vàng nếu không được xử lý kịp thời, hệ thống cây xanh bị đỗ ngã do bão. Dù bão đi qua đã hơn 1 tuần lễ nhưng để vào được ngôi Đền này người dân phải dùng thuyền chèo trên dòng nước chảy xiết rất nguy hiểm.
Những ngôi Đền cổ ở đây không chỉ là biểu tượng tín ngưỡng, mà còn là di sản văn hóa đặc sắc của vùng Bắc Hồng Lĩnh. Việc khắc phục thiệt hại sau bão, bảo tồn và tôn tạo các di tích này không chỉ gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống mà còn góp phần phát triển du lịch tâm linh, giáo dục lòng tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ. Vì vậy Ban quản lý nhà Đền và chính quyền địa phương cần nhanh chóng có phương án để bảo vệ, phục dựng lại di tích nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng của bà con nhân dân.
Ngọc Trâm
