Sau sáp nhập, ngành Giáo dục và Đào tạo Hải Phòng bước vào giai đoạn phát triển mới với quy mô lớn, yêu cầu cao và nhiều kỳ vọng đổi mới. Thành phố đang nỗ lực xây dựng nền giáo dục chất lượng cao, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ, hội nhập quốc tế nhưng không đánh mất bản sắc đặc trưng của vùng đất Cảng. Trong cuộc trao đổi với báo chí, ông Phạm Hồng Quân, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hải Phòng đã chia sẻ bức tranh tổng thể cũng như những định hướng chiến lược cho chặng đường tới của ngành.
Ông Lê Tiến Châu – Bí thư Thành ủy Hải Phòng khen thưởng, biểu dương các em học sinh đạt giải trong Kỳ thi Olympic khu vực và quốc tế năm 2024. Ảnh Đàm Thanh
PV: Xin ông khái quát tổng thể về bức tranh Giáo dục và Đào tạo của Hải Phòng sau sáp nhập?
Ông Phạm Hồng Quân: Sau sáp nhập, quy mô giáo dục của thành phố Hải Phòng mở rộng đáng kể. Toàn thành phố hiện có gần 1.600 cơ sở giáo dục từ bậc mầm non đến đại học, phục vụ hơn một triệu trẻ em và học sinh phổ thông cùng hơn 58 nghìn sinh viên. Mạng lưới trường lớp phủ kín các địa bàn, góp phần khẳng định vị thế trung tâm giáo dục – đào tạo của Hải Phòng trong khu vực Duyên hải Bắc Bộ.
Cùng với phát triển về lượng, chất lượng giáo dục của thành phố tiếp tục nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước. Ở bậc tiểu học và THCS, tỷ lệ hoàn thành chương trình luôn đạt từ 98% trở lên; 100% trường tiểu học duy trì dạy học hai buổi/ngày. Giáo dục trung học phổ thông đạt nhiều kết quả nổi bật, đặc biệt năm 2025, Hải Phòng xếp thứ 4 toàn quốc về điểm thi tốt nghiệp THPT. Đây là sự khẳng định cho nỗ lực đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng học sinh đại trà của toàn ngành.
Giáo dục Hải Phòng vươn mình mạnh mẽ với nhiều tấm huy chương quốc tế, khu vực danh giá. Trong ảnh: Bí thư Thành ủy Hải Phòng Lê Tiến Châu khen thưởng học sinh Trường THPT chuyên Trần Phú đoạt giải cao tại các kỳ thi quốc tế, khu vực năm 2024. Ảnh: Bùi Hạnh
Giáo dục mũi nhọn tiếp tục là điểm tự hào của thành phố khi đạt 199 giải học sinh giỏi quốc gia, đứng thứ 3 toàn quốc, nhiều học sinh giành huy chương trong các kỳ thi Olympic quốc tế. Điều này cho thấy năng lực tư duy, nghiên cứu khoa học và sáng tạo của học sinh Hải Phòng đã được bồi dưỡng bài bản, hệ thống.
Giáo dục mầm non cũng ghi nhận những chuyển biến mạnh mẽ. Tỷ lệ trẻ được chăm sóc, theo dõi sức khỏe đạt 100%; 99,3% trường mầm non đạt chuẩn “Trường học an toàn”. Đây là nền tảng quan trọng góp phần đảm bảo sự phát triển toàn diện của trẻ ngay từ giai đoạn đầu đời.
Một dấu ấn khác của ngành là chuyển đổi số. Hải Phòng là một trong những địa phương đi đầu khi đã số hóa 100% hồ sơ và dữ liệu ngành giáo dục; triển khai học bạ điện tử và tuyển sinh trực tuyến đạt 100%; đưa vào sử dụng hàng chục phòng học thông minh tại nhiều trường học. Việc ứng dụng công nghệ giúp các hoạt động quản trị, dạy học, đánh giá trở nên minh bạch, khoa học hơn.
Về hội nhập quốc tế, Hải Phòng là địa phương đầu tiên trong cả nước triển khai tiếng Hàn như ngoại ngữ 1. Nhiều trường mở rộng chương trình song ngữ, tăng cường giao lưu giáo dục quốc tế. Ở bậc đại học và cao đẳng, hầu hết cơ sở đào tạo đều có hợp tác với các trường, tổ chức quốc tế; đặc biệt, Trường Đại học Hàng hải Việt Nam được phê duyệt là đại học trọng điểm quốc gia.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, ngành giáo dục Hải Phòng cũng đang đối mặt nhiều thách thức. Quy hoạch mạng lưới trường học chưa theo kịp đô thị hóa nhanh; nhiều khu dân cư mới thiếu đất dành cho giáo dục. Tình trạng thiếu giáo viên ở các môn đặc thù như ngoại ngữ, tin học, âm nhạc, mỹ thuật vẫn diễn ra. Nguồn lực đầu tư chưa đồng đều, hệ thống trường ngoài công lập chất lượng cao phân bố chưa hợp lý. Bên cạnh đó, yêu cầu đổi mới theo chương trình giáo dục phổ thông mới, yêu cầu ứng dụng công nghệ, AI, phương pháp STEM… đang tạo áp lực lớn cho đội ngũ quản lý và giáo viên.
PV: Trước yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện và chuyển đổi số, thành phố đang triển khai những giải pháp trọng tâm nào để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thưa ông?
Ông Phạm Hồng Quân: Trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ của ngành và đòi hỏi phát triển rất cao của thành phố Hải Phòng, ngành Giáo dục và Đào tạo đã xác định một hệ thống giải pháp trọng tâm để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong giai đoạn tới. Các giải pháp này được xây dựng trên tinh thần Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị và mục tiêu phát triển của thành phố đến năm 2030.
Một là, đổi mới thể chế và hoàn thiện chính sách cho giáo dục. Thành phố tập trung rà soát các quy định liên quan, mạnh dạn phân cấp và giao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục. Thành phố cũng đề xuất dành tối thiểu 20% ngân sách cho giáo dục, coi đây là nguồn lực cốt lõi để bảo đảm phát triển bền vững. Đặc biệt, Hải Phòng ưu tiên quỹ đất sạch để xây trường học tại các khu đô thị mới, khu công nghiệp – nơi nhu cầu học tập gia tăng nhanh.
Hai là, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý theo chuẩn mới. Thành phố đẩy mạnh thu hút nhân lực chất lượng cao, tăng biên chế cho các môn còn thiếu, đồng thời nâng chuẩn trình độ đào tạo và chuẩn chức danh nghề nghiệp. Giáo viên được bồi dưỡng kỹ năng số, kỹ năng làm chủ AI, phương pháp dạy học hiện đại và tư duy đổi mới sáng tạo.
Ba là, đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện trong giáo dục. Hải Phòng đã đi đầu cả nước khi hoàn thành số hóa dữ liệu ngành, triển khai học bạ điện tử và tuyển sinh trực tuyến trên toàn hệ thống. Giai đoạn tới, thành phố sẽ hoàn thiện hệ sinh thái dữ liệu giáo dục, ứng dụng AI trong kiểm tra – đánh giá, quản lý trường học và hỗ trợ cá thể hóa quá trình học của học sinh.
Bốn là, nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông theo hướng hiện đại, toàn diện. Thành phố tập trung chuẩn hóa cơ sở vật chất; đầu tư phòng bộ môn, phòng thí nghiệm, trung tâm STEM/STEAM; phát triển giáo dục lý tưởng, đạo đức, pháp luật, tài chính – kinh tế và quốc phòng – an ninh. Ngoại ngữ và tin học tiếp tục được chú trọng ngay từ bậc tiểu học.
Năm là, tạo bước đột phá trong giáo dục nghề nghiệp. Thành phố quy hoạch lại mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp theo hướng tinh gọn, hiện đại; đầu tư các trường trọng điểm tiệm cận chuẩn quốc tế. Mục tiêu là đào tạo nhân lực chất lượng cao cho ba trụ cột kinh tế: công nghiệp công nghệ cao, cảng biển – logistics và du lịch – dịch vụ.
Sáu là, nâng tầm giáo dục đại học và đổi mới sáng tạo. Hải Phòng tái cấu trúc mạng lưới đại học, tăng cường đầu tư trung tâm nghiên cứu và phòng thí nghiệm hiện đại. Các trường được khuyến khích mở rộng hợp tác quốc tế, thu hút giảng viên nước ngoài và triển khai đề tài nghiên cứu phục vụ phát triển kinh tế – xã hội của thành phố.
Bảy là, mở rộng hợp tác và hội nhập quốc tế. Thành phố thúc đẩy các chương trình song ngữ, trao đổi học sinh – sinh viên, liên kết đào tạo với các đại học nước ngoài và mở rộng dạy học một số môn khoa học bằng tiếng Anh.
Tất cả những giải pháp đó hướng tới mục tiêu chung: hình thành nguồn nhân lực Hải Phòng có kỹ năng số, ngoại ngữ, nghề nghiệp và tư duy đổi mới sáng tạo – đáp ứng yêu cầu phát triển của đô thị cảng biển hiện đại.
PV: Định hướng của ngành trong việc xây dựng môi trường giáo dục hiện đại nhưng vẫn giữ bản sắc văn hóa Hải Phòng là gì?
Ông Phạm Hồng Quân: Ngành Giáo dục Hải Phòng xác định rõ mục tiêu: phát triển hiện đại, hội nhập sâu rộng nhưng không hòa tan, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa đặc trưng của thành phố Cảng – vùng đất kiên cường, nghĩa tình, năng động và sáng tạo, truyền thống văn hiến, hiếu học của Xứ Đông.
Định hướng này thể hiện qua nhiều nhóm giải pháp trọng tâm:
Thứ nhất, phát triển môi trường giáo dục hiện đại dựa trên chuyển đổi số. Từ hệ sinh thái dữ liệu giáo dục, học bạ điện tử đến các phòng học thông minh và ứng dụng AI trong dạy học – quản trị, Hải Phòng hướng tới mô hình trường học thông minh, giúp học sinh được tiếp cận công nghệ từ sớm.
Thứ hai, thúc đẩy hội nhập quốc tế có chọn lọc. Thành phố mở rộng chương trình song ngữ, dạy học bằng tiếng Anh và dạy nhiều ngoại ngữ khác như Hàn, Nhật, Đức, Pháp…; đồng thời tăng cường giao lưu học sinh – sinh viên. Các chương trình đều được thiết kế phù hợp với điều kiện Việt Nam, không đánh đổi bản sắc văn hóa.
Thứ ba, đưa văn hóa – lịch sử Hải Phòng vào giáo dục. Ngành chú trọng giáo dục truyền thống, tinh thần “Trung dũng – Quyết thắng”, hình ảnh “con người Hải Phòng xã hội chủ nghĩa”: bản lĩnh, kỷ cương, nghĩa tình, sáng tạo. Mô hình “Trường học Xã hội Chủ nghĩa” đang được nghiên cứu triển khai để lan tỏa những giá trị này một cách hệ thống.
Thứ tư, xây dựng văn hóa học đường kỷ cương – nhân ái – hiện đại. Học sinh được giáo dục kỹ năng ứng xử, tinh thần tôn trọng – trách nhiệm; môi trường trường học được đảm bảo an toàn, lành mạnh. Các hoạt động trải nghiệm gắn với biển đảo, cảng biển, công nghiệp và logistics giúp học sinh hiểu hơn về bản sắc thành phố mình.
Thứ năm, phát triển không gian giáo dục xanh – thông minh – nhân văn. Trường học được định hướng xây dựng theo kiến trúc bền vững, nhiều không gian trải nghiệm, nghệ thuật, thể thao, phù hợp chiến lược xây dựng “Thành phố Cảng xanh, thông minh, hiện đại”.
Như vậy, giáo dục Hải Phòng hướng tới mô hình hội nhập quốc tế nhưng không hòa tan, hiện đại trong phương pháp – công nghệ, quốc tế trong cơ hội nhưng vẫn giữ vững nền tảng văn hóa – lịch sử đặc sắc của vùng đất Cảng trung dũng, kiên cường, Xứ Đông văn hiến.
PV: Trân trọng cảm ơn ông đã chia sẻ!
Thùy Trang (thực hiện)
