Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Kishi Nobuo đã nhắc đến câu tục ngữ VN này trong chuyến thăm VN từ 10 đến 12/9. Sau chuyến thăm của bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloy Austin rồi Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris, chuyến thăm của ông Kishi Nobuo có thể hình thành trục Mỹ – Nhật – Việt kiềm chế TQ ở Biển Đông, Tập Cận Bình thực sự hốt hoảng. Ông ta vội cử Vương Nghị sang “nắn gân” VN. Các nhà lãnh đạo VN vẫn tươi cười, tỏ vẻ hết sức nhún nhường, biết điều khi tiếp sứ của “Thiên triều” nhưng dứt khoát đề nghị theo UNCLOS 1982, cái công ước của Liên hợp quốc làm Tập Cận Bình điên nhất trong tham vọng độc chiếm Biển Đông. Vương Nghị dù được cho gặp lãnh đạo tối cao của VN, người cùng mang cà vạt đỏ khi tiếp ông ta. Nhưng cùng màu cà vạt lại dị mộng nên Vương ngoại trưởng đã phải cay cú, bất lực quay về trước sự “khó bảo” của VN, sự “khó bảo” giống thời lãnh đạo của Lê Duẩn.
Vâng, đúng như câu tục ngữ VN mà ngài Kishi đã dẫn “Gian nan mới biết bạn hiền”. Người láng giềng từng được coi là bạn vàng (nhưng không hiền) của VN đã trở thành kẻ thù nguy hiểm nhất từ 42 năm nay. Nhưng VN, trong thử thách trước “kẻ bắt nạt” lớn nhất thế giới đã có những bạn bè mới và thực sự là bạn hiền. Mỹ, Nhật chắc chắn là hai trong số những người bạn mới đó. Vương Nghị hùng hổ sang với 3 triệu liều vắc xin trước sự ghẻ lạnh của người dân VN. Cùng lúc chuyến sang thăm của bộ trưởng Quốc phòng Nhật không cần đem theo vắc xin nhưng đem theo những phát biểu chí nghĩa chí tình, làm rung động trái tim mọi người VN.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc tiếp Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản
“Chúng ta đã cùng ở trên một con thuyền”, lãnh đạo và nhân dân VN hiểu lời của ông Kishi Obuo. Mỹ, Nhật không chỉ là những bạn bè chung lợi ích mà còn chung tình cảm chân thành, sự thấu hiểu sâu sắc, những đảm bảo đáng tin cậy.
Khi “Láng giềng gần” thành mối họa thì chúng ta may mắn có những “anh em xa” đủ sức cùng chúng ta xua đi hiểm họa. Đã đến lúc chúng ta nên dành hai từ “đồng chí” để gọi các bạn Nhật, Mỹ và nên thôi gọi giới lãnh đạo Bắc Kinh bằng hai từ thiêng liêng này.
Bây giờ, ta đọc phần trích bài phát biểu được coi là đặc biệt của “đồng chí” Kishi trong chuyến thăm VN…
ĐIỀU KẾT NỐI VN VÀ NHẬT BẢN CHÍNH LÀ VÙNG BIỂN RỘNG LỚN
Tôi đã làm việc ở Việt Nam trong một năm rưỡi từ mùa hè năm 2000. Tôi đã lang thang ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ ở lưu vực sông Cửu Long, Cà Mau ở cực nam, Phan Thiết ở cạnh biển, cao nguyên Đà Lạt và những ngọn núi gần biên giới với Trung Quốc.
Vào thời điểm “Chính sách Đổi mới” bắt đầu được thực hiện, tôi nhớ mình có cảm giác rằng con người và thành phố này đang bùng nổ và đất nước đang thực sự phát triển… Tôi tin rằng chính nhờ người dân Việt Nam mà chúng ta có thể phát triển hơn nữa quan hệ hợp tác quốc phòng giữa hai nước…
“Gian nan mới biết bạn hiền”, người Nhật chúng tôi thấy cảm phục và được khích lệ biết bao bởi những đức tính được thể hiện trong câu nói tiếng Việt này. Tôi xin cảm ơn một lần nữa! Và đây cũng là cơ hội để Nhật Bản và Việt Nam một lần nữa nhận ra chúng ta cùng chia sẻ đức tính giúp đỡ bạn bè khi gặp khó khăn và mối quan hệ của chúng ta bền chặt như thế nào.
Điều này mở rộng sang lĩnh vực quốc phòng. Dựa trên những thành tựu tích lũy của nhiều hợp tác và trao đổi cho đến nay, khi tôi gặp Bộ trưởng Quốc phòng Giang vào tháng 6 năm nay, ông ấy đã đề xuất nâng hợp tác quốc phòng giữa hai nước lên một “Cấp độ mới”.
Tôi muốn coi chuyến thăm này là một cột mốc đánh dấu sự khởi đầu của quan hệ hợp tác quốc phòng Việt Nam – Nhật Bản chuyển lên một “Cấp độ mới”.
Đại tướng, Bộ trưởng Quốc phòng Phan Văn Giang đón Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Kishi Nobuo.
Điều đã kết nối Nhật Bản và Việt Nam từ thời xa xưa chính là vùng biển rộng lớn và phong phú. Từ thế kỷ 16 đến thế kỷ 17, các thương nhân Nhật Bản tự do đi lại từ Biển Hoa Đông đến Biển Đông trên tàu “Goshuinsen”, tàu buôn của Nhật Bản, tìm kiếm sự giao thương rộng rãi với các nước Đông Nam Á.
“Raienbashi” hay còn gọi là “Nihonbashi” vẫn còn ở phố cổ Hội An, quê hương của Chủ tịch Nguyễn Xuân Phúc, gợi nhớ về mối quan hệ giao lưu sôi nổi giữa Nhật Bản và Việt Nam thời bấy giờ. Biển tự do và rộng mở đã là nền tảng cho sự thịnh vượng của chúng ta từ thời cổ đại.
Nhật Bản luôn đề cao “sự thượng tôn pháp luật” ngay cả trên biển. Sự thịnh vượng của chúng ta sẽ không thể thành hiện thực nếu không có tự do hàng hải, hàng không và sự an toàn của các tuyến đường biển.
Hiện chúng ta đang phải đối mặt với một thực tế nghiêm trọng chưa từng có, kể cả trong lĩnh vực an ninh, bên cạnh những khó khăn khi đối phó với COVID-19.
Đặc biệt là trên vùng biển và vùng trời của Biển Hoa Đông và Biển Đông, có những trường hợp nơi mà các hành động đang được thực hiện dựa trên những khẳng định một chiều không phù hợp với trật tự quốc tế hiện hữu.
Quyền tự do hàng hải và tự do hàng không không thể bị vi phạm quá mức. Để đạt được điều đó, phải liên tục đề cao tầm quan trọng của “sự thượng tôn pháp luật” và nguyên tắc cơ bản của việc giải quyết hòa bình các xung đột và trên hết là đưa nó vào thực tiễn…
Trên Biển Đông, Trung Quốc tiếp tục quân sự hóa các địa hình tranh chấp, thường xuyên tiến hành tập trận quân sự và được cho là đã phóng tên lửa đạn đạo, leo thang hành động của họ. Nhật Bản cực lực phản đối các nỗ lực đơn phương thay đổi hiện trạng bằng cưỡng ép và bất kỳ hoạt động nào gây căng thẳng, đồng thời chia sẻ quan ngại với Việt Nam.
Luật Hải cảnh Trung Quốc vừa có hiệu lực. Luật này bao gồm các quy định có vấn đề về tính nhất quán với luật quốc tế, chẳng hạn như áp dụng luật đối với các khu vực biển không rõ ràng và liên quan đến thẩm quyền sử dụng vũ khí. Các quyền chính đáng của tất cả các quốc gia liên quan, bao gồm cả Nhật Bản và Việt Nam, không bao giờ được làm suy yếu do Luật Hải cảnh và chúng ta không bao giờ có thể dung thứ cho bất cứ điều gì có thể làm gia tăng căng thẳng trên biển, chẳng hạn như ở Biển Hoa Đông và Biển Đông.
…Những nỗ lực nhằm thay đổi hiện trạng bằng cách cưỡng ép mà chúng ta đang đối mặt có thể ảnh hưởng không chỉ đến khu vực này mà còn toàn bộ cộng đồng quốc tế và cần được coi là một thách thức toàn cầu đe dọa trật tự quốc tế hiện hữu.
Ông Kishi cùng Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam Phan Văn Giang thảo luận
Tuy nhiên, có những giới hạn tự nhiên đối với những gì chúng ta có thể làm với tư cách là một quốc gia. Điều quan trọng là sử dụng tất cả các mối quan hệ đối tác để giải quyết vấn đề này.
Trên hết, chúng ta cần làm việc cùng nhau để duy trì và củng cố trật tự quốc tế dựa trên luật lệ, tự do và cởi mở, điều đã mang lại cho chúng ta sự thịnh vượng. Trong hoàn cảnh đó, những gì chúng ta đang chứng kiến hiện nay là các quốc gia cùng chí hướng chia sẻ tầm nhìn này về khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương phải trở nên như thế nào, cùng quan tâm và nỗ lực hướng tới hòa bình và ổn định khu vực. Đó là thứ mà chúng tôi đang cố gắng củng cố hơn bao giờ hết.
Các nước là đối tác chủ chốt của Nhật Bản cũng đang dành sự quan tâm cho Việt Nam. Từ Hoa Kỳ, Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd J. Austin đã đến thăm khu vực này vào cuối tháng Bảy và Phó tổng thống Kamala D. Harris đã đến thăm khu vực này vào tháng Tám. Cả hai quan chức cấp cao đều chọn dừng chân tại Việt Nam trong chuyến công du của họ. Điều này chứng tỏ rõ ràng rằng Hoa Kỳ nhận thấy tầm quan trọng chiến lược của Việt Nam.
Và năm nay, mối quan tâm đặc biệt là sự tham gia ngày càng tăng của các nước châu Âu trong khu vực. Bộ trưởng Quốc phòng Vương quốc Anh Ben Wallace, người đã đến thăm Nhật Bản vào tháng 7, đã đến thăm Hà Nội lần đầu tiên trên cương vị Bộ trưởng Quốc phòng Anh. Việc đưa ra chính sách “Nghiêng về Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương” là một bước đột phá đối với Anh.
Để thúc đẩy mạnh mẽ tầm nhìn của Nhật Bản về “Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở”, hợp tác với các nước châu Âu – có chung tham vọng duy trì “sự thượng tôn pháp luật” là không thể thiếu. Kể từ khi nhậm chức Bộ trưởng Quốc phòng, tôi đã tích cực làm việc để biến cam kết của châu Âu đối với khu vực này trở nên mạnh mẽ hơn và lâu dài.
Việc mở rộng quan hệ đối tác ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương sẽ giúp đảm bảo hòa bình và ổn định trong khu vực.
Những người bạn không thể thay thế, Nhật Bản và Việt Nam, nên làm gì trong bối cảnh mở rộng quan hệ đối tác toàn cầu?
Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản hiện đóng góp vào việc duy trì và củng cố” Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương Tự do và Mở rộng”, và sự tồn tại của Quân đội Nhân dân Việt Nam hùng mạnh – lực lượng tiếp tục tăng cường hơn nữa khả năng của mình – trở thành điều cần thiết để duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực. Trước thực tế rõ ràng của môi trường an ninh xung quanh chúng ta, sự hợp tác của chúng ta phải hướng tới những tầm cao hơn nữa.
Nói cách khác, trên tinh thần “Giúp đỡ lẫn nhau khi khó khăn” và “Gian nan mới biết bạn hiền”, chúng ta là những người bạn chung tay giúp đỡ những bạn bè khác gặp khó khăn trong khu vực và trong cộng đồng quốc tế. Chúng ta nên nói rằng chúng ta đã bước vào giai đoạn đó.
Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Kishi Nobuo. (Ảnh: Dương Giang/TTXVN)
Ở đây hôm nay, tôi muốn xác định lại rằng hợp tác quốc phòng Nhật Bản và Việt Nam nhằm mục đích đóng góp tích cực hơn vào hòa bình và ổn định của không chỉ hai nước chúng ta mà còn cho khu vực và cộng đồng quốc tế. Đây là ý định của hợp tác quốc phòng Nhật – Việt trong “giai đoạn mới” mà tôi đã đề cập trước đó.
Cả Nhật Bản và Việt Nam sẽ hợp tác để giải quyết các vấn đề an ninh khác nhau trong khu vực, đồng thời nhấn mạnh “sự thượng tôn pháp luật”. Chúng ta sẽ hợp tác chặt chẽ không chỉ trên phương diện song phương mà còn với các nước trong khu vực và ASEAN vì lợi ích của tất cả các nước. Chúng ta muốn mang lại sự an tâm lâu dài cho cộng đồng địa phương và quốc tế. Đối với Nhật Bản, cần phải nói rằng Việt Nam là một trong những quốc gia quan trọng mà chúng tôi cùng chung con thuyền.
Với sự hợp tác đạt đến “Cấp độ mới” này, chúng ta hãy tăng cường hợp tác quốc phòng Việt Nam – Nhật Bản hơn nữa đồng thời hướng sự chú ý của chúng ta sang hòa bình và ổn định của Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương và thế giới.
Bây giờ chúng ta có một công cụ mới cho điều đó. Đó là Thỏa thuận chuyển giao công nghệ và thiết bị quốc phòng Nhật – Việt được ký ngày hôm qua.
Trong tương lai, theo thỏa thuận này, chúng ta sẽ đẩy nhanh các cuộc thảo luận hướng tới việc thực hiện chuyển giao thiết bị hữu hình, chẳng hạn như hợp tác trong lĩnh vực tàu thuyền đóng góp vào an ninh hàng hải…
Pv
