Thời gian gần đây, du khách truyền tai nhau về một nghề độc đáo của người Tày ở Cao Bằng, đó là nghề đan chiếu cót. Sự khéo léo của nghệ nhân cộng với những hoa văn tinh xảo được tạo hình, chính là điểm nổi bật để thu hút du khách đến trải nghiệm.
Sản phẩm chiếu cót nổi tiếng với những hoa văn mang tính nghệ thuật tạo hình đặc biệt riêng có của người Tày ở Cao Bằng, được lưu truyền một cách tự nhiên, bền vững trong cộng đồng dân tộc. Chiếu cót đan bằng nguyên liệu tự nhiên, tinh xảo đẹp mắt, là một trong những sản phẩm thân thiện với môi trường.
Nghề đan chiếu cót gồm các công đoạn như: Chọn cây chẻ lạt vót nan, đan lát, tạo hoa văn. Nghề đòi hỏi sự kiên trì, đôi bàn tay khéo léo và sự sáng tạo của người phụ nữ. Các mẫu tạo hình hoa văn là sự hài hòa giữa đường nét, khuôn hình hoa văn trên bề mặt cùng một màu sắc. Các đường nét sáng, tối, nóng, lạnh được xử lý khéo léo trên nền chủ đạo từ màu tự nhiên của thanh nan. Đặc biệt không có sự pha trộn màu sắc, sản phẩm tạo nên bản sắc riêng của văn hóa truyền thống Tày khiến người ta khó có thể nhầm lẫn với cách tạo hình hoa văn mỹ thuật của các dân tộc khác.
Nguyên liệu chính để đan chiếu cót là cây giang, cây nứa. Người đan tự chẻ lạt, vót nan hoàn toàn bằng thủ công.
Nguyên liệu chính để đan chiếu cót là cây giang, cây nứa. Người đan tự chẻ lạt, vót nan hoàn toàn bằng thủ công. Khi tạo hình hoa văn đều được lập trình trong đầu của người nghệ nhân chứ không có sẵn mẫu mã. Kích thước rộng, dài của chiếu được đan theo nhu cầu không gian sử dụng, đơn cử như kích thước chiếu trải giường thường 1,6 x 1,8 m; chiếu trải phòng khách và các không gian khác tùy thuộc vào kích thước của căn phòng cũng như yêu cầu của người sử dụng.
Nét độc đáo trong nghệ thuật tạo hình, đan chiếu cót không theo một khuôn mẫu tạo hình cố định, người nghệ nhân vừa đan vừa lập trình mẫu hoa văn theo sở thích của mình hoặc theo yêu cầu của người sử dụng. Trong tạo hình quan trọng là sự chia hình, tạo khối của hoa văn, đó là những bông hoa 8 cánh, là hình sóng mây, sóng nước, hình hoa lê, hoa mận, hoa đào, hoa mai và các loại hoa lạ trong rừng chỉ có ở miền núi hay một số muông thú như: Hươu, nai, ngựa, chim, bướm, hình các linh vật (hổ, rồng, rùa, cá chép)… Tại sao người Tày họ hay đan, dệt hoa 8 cánh và có câu nói cửa miệng “4 phương, 8 hướng”, đó là tư duy về vũ trụ của người Tày từ bao đời nay.
Đường nét nào là đường nét hoa chìm, đường nét nào là đường nét nổi, tất cả đều hiện lên theo cách sắp xếp nan của người đan. Nhưng hoa nổi là bề nổi sắc nét, nếu không có những bông hoa chìm thì những bông hoa nổi sẽ không thể nổi lên được. Hoa chìm còn tượng trưng cho đất, đất là ở dưới, tất cả những dường nét tạo nổi trên bề mặt chiếu tạo nên màu sắc lung linh của tấm chiếu.
Nét độc đáo trong nghệ thuật tạo hình chiếu cót
Được biết, ngày xưa, các cụ đan chiếu cót đơn giản chỉ để làm phương tiện phơi thóc, phơi ngô, hoa màu. Nhưng sau đó do nhu cầu của cuộc sống cần có chiếu để nằm, các cụ đã biến tấu từ chiếu phơi nông sản thành chiếu cho người sử dụng, rồi dần dần nghĩ ra các loại hoa văn thêm sinh động và lạ mắt.
Thời gian gần đây, nhiều du khách trong và ngoài nước tìm đến làng đan chiếu cót để khám phá, trải nghiệm. Chắc chắn với những hoa văn tinh xảo, cùng sự thân thiện của các nghệ nhân đan chiếu cót sẽ là những điểm cộng để du lịch trải nghiệm nơi đây phát triển, thu hút du khách.
PV
Nguồn: Congluan.vn
https://www.congluan.vn/doc-dao-nghe-dan-chieu-cot-cua-nguoi-tay-o-cao-bang-post261286.html
