Sáng ngày 8.10, tại thành phố Đà Nẵng, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam đã tổ chức Hội nghị Khoa học và Công nghệ hạt nhân toàn quốc lần thứ 16 (VINANST -16). VINANST -16 diễn ra trong ba ngày từ ngày 08 đến 10/10/2025.
Đến tham dự hội nghị có ông Lê Xuân Định, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, TS.Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, ông Phạm Đức Ấn, Chủ tịch UBND Tp Đà Nẵng cùng các nhà khoa học trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử trong nước và quốc tế…
Từ năm 1996, khi được Bộ Khoa học và Công nghệ cho phép, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam đã 15 lần tổ chức Hội nghị Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VINANST). VINANST-16 mang một ý nghĩa đặc biệt với ngành năng lượng nguyên tử nói chung và Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam ( VINATOM) nói riêng khi hội nghị diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đã quyết định trở lại với chương trình phát triển điện hạt nhân và ban hành nhiều chính sách, văn bản quy phạm pháp luật quan trọng nhằm thúc đẩy sự phát triển của năng lượng nguyên tử trong nhiều lĩnh vực của đời sống kinh tế, xã hội. Năng lượng nguyên tử được trao những nhiệm vụ quan trọng trong tiến trình phát triển đất nước, giữ vững an ninh quốc phòng. Những nhiệm vụ mới đòi hỏi những yêu cầu mới về tầm nhìn, năng lực và nguồn nhân lực.
Phát biểu tại buổi lễ khai mạc, ông Lê Xuân Định, Thứ trưởng Bộ Khoa học vầ Công nghệ cho biết: “Hội nghị Khoa học và công nghệ hạt nhân toàn quốc lần này là một hoạt động thiết thực triển khai Kết luận của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam ngày 04 tháng 9 năm 2025, được nêu trong Thông báo số 321-TB/VPTW của Văn phòng Trung ương Đảng.
Thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư, ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam cần phát triển bền vững, thận trọng, từng bước, tuyệt đối không đánh đổi an toàn lấy tiến độ hay quy mô, đồng thời xây dựng văn hóa an toàn làm nền tảng, phát triển năng lực nội sinh và làm chủ công nghệ hạt nhân. Tăng cường đầu tư cho nghiên cứu khoa học, hạ tầng, đào tạo nhân lực chất lượng cao, và chuẩn bị điều kiện khoa học – công nghệ cho việc phát triển chương trình điện hạt nhân trong tương lai.
Hội nghị lần này cũng nhằm thúc đẩy hợp tác quốc tế, đây là dịp quan trọng để các nhà khoa học, cơ quan quản lý, các tổ chức trong và ngoài nước cùng trao đổi, chia sẻ kết quả nghiên cứu, sáng kiến và giải pháp nhằm cụ thể hóa tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư vào thực tiễn phát triển ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam. Trong hơn 40 năm qua, ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam đã có nhiều bước tiến quan trọng: từ nghiên cứu cơ bản, ứng dụng trong y tế, nông nghiệp, công nghiệp, đến an toàn bức xạ, quan trắc môi trường, đào tạo nguồn nhân lực và từng bước tiếp cận các công nghệ hạt nhân tiên tiến trên thế giới. Những đóng góp này đã góp phần thiết thực vào sự phát triển kinh tế – xã hội, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và an ninh năng lượng của đất nước.
Hội nghị hạt nhân toàn quốc lần này có ý nghĩa đặc biệt, diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi năng lượng, phát triển khoa học công nghệ phục vụ mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển bền vững và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Với hơn 200 báo cáo khoa học thuộc nhiều lĩnh vực từ nghiên cứu cơ bản, phát triển công nghệ, ứng dụng trong thực tiễn đến quản lý an toàn, hội nghị sẽ là diễn đàn khoa học rộng mở, nơi các nhà khoa học Việt Nam và quốc tế trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, đồng thời đề xuất các hướng đi mới, phù hợp với nhu cầu phát triển của đất nước.
Chúng tôi cũng đánh giá cao sự tham gia, hỗ trợ của các tổ chức quốc tế như IAEA, RCA, cùng sự hợp tác của các cơ quan nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp trong và ngoài nước. Sự hiện diện và đồng hành của quý vị chính là minh chứng cho tinh thần hợp tác quốc tế sâu rộng, góp phần nâng cao năng lực khoa học và công nghệ hạt nhân của Việt Nam trong giai đoạn mới.
Sự kiện VINANST-16 được Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam tổ chức với quy mô lớn và tầm khu vực. Đây không chỉ là nơi gặp gỡ, trao đổi các kết quả nghiên cứu, ứng dụng mới trong lĩnh vực khoa học và công nghệ hạt nhân được cộng đồng khoa học Việt Nam quan tâm, mà còn là một diễn đàn rộng mở nhằm thảo luận những vấn đề thời sự của khoa học, công nghệ hạt nhân quốc tế, cũng như các thảo luận về ứng dụng năng lượng nguyên tử ở các lĩnh vực kinh tế, xã hội khác nhau.
Tại buổi lễ khai mạc, ông Phạm Đức Ấn, Chủ tịch UBND Tp Đà Nẵng nhấn mạnh đến vai trò quan trọng của Năng lượng nguyên tử: tại Việt Nam, Năng lượng nguyên tử hiện đã và đang được ứng dụng ngày càng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực đời sống như: công nghiệp, nông nghiệp, y tế, môi trường, nghiên cứu khoa học,…, góp phần thiết thực vào phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Trong những năm gần đây, Đảng, Nhà nước và Chính phủ đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển và ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình, phục vụ hiệu quả cho sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước, bảo vệ môi trường, chăm sóc sức khỏe nhân dân và phát triển bền vững. Đặc biệt, ngày 05/02/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 245/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử thời kỳ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Quy hoạch này xác định rõ các định hướng lớn về nghiên cứu, phát triển hạ tầng kỹ thuật, đào tạo nguồn nhân lực và tăng cường hợp tác quốc tế, hướng tới việc ứng dụng rộng rãi công nghệ hạt nhân trong các lĩnh vực kinh tế – xã hội.
Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) cũng đã được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 01/01/2026 có nhiều đổi mới mang tính đột phá, trong đó nâng cao vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương trong quản lý an toàn bức xạ, an ninh nguồn phóng xạ;Mở rộng cơ chế khuyến khích đầu tư, hỗ trợ nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực hạt nhân cũng như hoàn thiện hệ thống pháp lý về ứng phó sự cố bức xạ – hạt nhân, phù hợp với chuẩn mực quốc tế. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng thúc đẩy sự phát triển của ngành năng lượng nguyên tử tại Việt Nam.
Riêng tại thành phố Đà Nẵng cũng đã có khoảng trên 500 cơ sở bức xạ, tập trung chủ yếu trong việc ứng dụng bức xạ, đồng vị phóng xạ trong công tác khám, chữa bệnh với nhiều kỹ thuật tiên tiến của y học hạt nhân, ung bướu- xạ trị. Bên cạnh đó, có các cơ sở sử dụng nguồn phóng xạ, thiết bị bức xạ trong công tác kiểm tra an ninh, soi chiếu, chiếu xạ công nghiệp, bảo quản thực phẩm… đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế xã hội của thành phố. Công tác quản lý nhà nước về ứng dụng bức xạ và đồng vị phóng xạ; an toàn bức xạ và hạt nhân trên địa bàn thành phố được đảm bảo, các thủ tục hành chính trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử luôn được thực hiện sớm hạn tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, công dân. Đồng thời, thành phố đã thành lập Ban chỉ huy ứng phó sự cố bức xạ hạt nhân, ban hành kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ, hạt nhân và tổ chức diễn tập thường xuyên hàng năm nhằm chủ động ứng phó kịp thời khi có sự cố và nâng cao khả năng phối hợp giữa các lực lượng liên ngành cũng như nhận thức cộng đồng về an toàn bức xạ hạt nhân.
Với nhận thức sâu sắc về các giá trị to lớn của việc ứng dụng năng lượng nguyên tử trong nhiều ngành, từ sản xuất công nghiệp, chế biến nông sản, y học hạt nhân, đến xử lý môi trường và giám sát tài nguyên thiên nhiên, thành phố Đà Nẵng mong muốn tiếp tục nhận được sự hỗ trợ, hợp tác của các Bộ, ngành liên quan, tổ chức quốc tế, chuyên gia, nhà khoa học để ứng dụng công nghệ, kỹ thuật hạt nhân phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ môi trường và chăm sóc sức khỏe nhân dân cũng như nâng cao năng lực nội sinh, tăng khả năng ứng phó với các thách thức hiện nay.
VINANST-16 đã thu hút sự tham gia của nhiều các chuyên gia, các nhà khoa học, các cán bộ quản lý của các bộ, ngành, cơ quan, địa phương liên quan, các trường đại học trong nước và các đại biểu là giáo sư, chuyên gia đến từ các quốc gia có nền KH&CN hạt nhân tiên tiến.
Tham gia hội nghị có khoảng 80 tổ chức trong và ngoài nước với hơn 400 đại biểu là các cán bộ nghiên cứu khoa học, triển khai ứng dụng năng lượng nguyên tử thuộc các tổ chức khoa học, công nghệ, giáo dục, đào tạo, các cán bộ quản lý thuộc các bộ, ngành, cơ quan, địa phương liên quan trong cả nước, nghiên cứu sinh và sinh viên các trường đại học.
Qua việc tiến hành phản biện nghiêm túc của các hội đồng khoa học, VINANST-16 đã chọn được 206 báo cáo, trong đó có 117 báo cáo được trình bày (Oral presentation) tại các tiểu ban chuyên môn và 89 báo cáo dán bảng (Posters).
Chương trình hội nghị bao gồm 1 ngày báo cáo tại phiên toàn thể và 1,5 ngày tại 7 tiểu ban chuyên môn, trong đó phiên toàn thể (vào ngày 8/10) sẽ đặt trọng tâm vào các công nghệ hạt nhân tiên tiến trên cơ sở phân tích tổng quan về những thành tựu phát triển triển và đóng góp của các nước có nền công nghệ hạt nhân tiên tiến trên thế giới.
Bên cạnh đó, các báo cáo cũng thảo luận về các nhiệm vụ trọng điểm như: Dự án Trung tâm Nghiên cứu khoa học công nghệ hạt nhân – CNST, Đề án Lò phản ứng mô đun nhỏ – SMR; Công nghệ chùm tia điện tử và sự phát triển của máy gia tốc phục vụ chiếu xạ… cũng như kế hoạch phát triển nguồn nhân lực và giải pháp nâng cao năng lực hỗ trợ kỹ thuật của VINATOM.
Hội nghị Khoa học và Công nghệ hạt nhân lần thứ 16 là cơ hội để các nhà khoa học gặp gỡ, trao đổi và thảo luận các kết quả nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, đồng thời đưa ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả ứng dụng năng lượng nguyên tử làm cơ sở khoa học để các cơ quan quản lý nhà nước hoạch định các chính sách phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử trong thời gian tới.
Nguyễn Hữu Hồng Sơn
