Trong tiến trình phát triển, văn hóa và con người luôn giữ vai trò trung tâm, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế trên tinh thần “Văn hoá còn, dân tộc còn”. Từ mục tiêu đó, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh lần thứ XX xác định, cùng với phát triển kinh tế, bảo đảm quốc phòng – an ninh, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh, thì chú trọng xây dựng và phát triển văn hóa, con người Hà Tĩnh trong giai đoạn mới là một nhiệm vụ chiến lược, mang ý nghĩa lâu dài và bền vững.
Hà Tĩnh là vùng đất giàu truyền thống văn hóa, lịch sử, cách mạng; là quê hương của nhiều danh nhân, anh hùng dân tộc, những bậc trí thức lớn, nhà văn hóa tiêu biểu. Truyền thống hiếu học, yêu nước, kiên trung cách mạng, giàu nghĩa tình đã trở thành cốt cách, bản sắc của con người Hà Tĩnh qua nhiều thế hệ. Trong giai đoạn phát triển mới, đất nước bước vào kỷ nguyên mới “Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” đã tạo ra những thời cơ và thách thức của hội nhập, xây dựng và phát triển, theo đó văn hóa, con người càng có ý nghĩa quyết định. Đó chính là nền tảng tinh thần vững chắc, là sức mạnh nội sinh, là điểm tựa để Hà Tĩnh tiếp tục bứt phá, vươn lên mạnh mẽ trong hành trình phát triển.
Những định hướng lớn về phát triển văn hóa, con người Hà Tĩnh Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XX của Đảng bộ tỉnh đã xác định rõ một số nhiệm vụ trọng tâm: Xây dựng con người Hà Tĩnh thời kỳ mới; có bản lĩnh chính trị vững vàng, giàu lòng yêu nước, khát vọng vươn lên, có tri thức, kỹ năng, trách nhiệm xã hội, sống nhân ái, nghĩa tình, văn minh. Phát triển văn hóa gắn với phát triển kinh tế – xã hội: coi trọng bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, di sản văn hóa vật thể và phi vật thể; đồng thời tạo môi trường thuận lợi để phát triển các loại hình văn hóa nghệ thuật hiện đại, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ ngày càng cao của nhân dân. Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh: chú trọng văn hóa trong gia đình, nhà trường, cộng đồng và trong từng cơ quan, đơn vị.
Triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 18-NQ/TU, ngày 22/12/2023 của Tỉnh ủy về xây dựng, phát triển văn hóa và con người Hà Tĩnh trong giai đoạn mới. Xây dựng nền văn hóa giàu bản sắc, tiếp thu chọn lọc các giá trị tiên tiến, trở thành nền tảng và động lực phát triển. Phát huy trí tuệ, đóng góp của người Hà Tĩnh trong nước và ngoài nước. Nâng cao chất lượng phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh; hình thành các khu dân cư tự quản, đoàn kết, ấm no, hạnh phúc, gia đình văn hóa. Bảo tồn, phát huy các loại hình văn hóa, văn nghệ dân gian, lễ hội truyền thống và di sản văn hóa của Danh nhân văn hóa thế giới Lê Hữu Trác, Nguyễn Du. Tạo điều kiện cho doanh nghiệp đầu tư, khai thác các giá trị văn hoá. Phát triển văn học nghệ thuật tương xứng với tiềm năng và truyền thống Hà Tĩnh. Phát triển phong trào thể thao quần chúng và thể thao thành tích cao ở những môn có thế mạnh. Đầu tư xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa – thể thao, điện ảnh; đẩy nhanh tiến độ các dự án xây dựng Bảo tàng, Nhà hát Nghệ thuật Truyền thống; trùng tu, tôn tạo khu di tích Trần Phú, Hà Huy Tập.
Để việc xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, con người Hà Tĩnh một cách hiệu quả, thực sự trở thành nền tảng tinh thần của xã hội, là động lực cho sự phát triển bền vững. Ông Nguyễn Viết Trường Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Tĩnh tham luận tại Đại hội và nêu ra 5 vấn đề cần giải quyết.
Thứ nhất, tiếp tục nâng cao nhận thức và vai trò lãnh đạo của Đảng đối với việc xây dựng và phát huy các giá trị văn hóa, con người. Cần nhất quán Văn hóa phải trở thành trung tâm của sự phát triển, phải được đặt ngang hàng với kinh tế và chính trị. Sự phát triển phải được nuôi dưỡng và lan tỏa từ nền tảng văn hóa, bởi văn hóa vừa là tiền đề, là điều kiện, vừa là mục tiêu và động lực phát triển của con người và xã hội.
Thứ hai, giải quyết hài hòa mâu thuẫn giữa mục tiêu về phát triển văn hóa và con người với những quy luật khắc nghiệt của kinh tế thị trường. Kinh tế thị trường và hội nhập, mở ra cơ hội tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, thúc đẩy sáng tạo, đa dạng hóa sản phầm văn hóa, làm phong phú đời sống tinh thần….Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực đó, nếu thiếu định hướng, chủ nghĩa tiêu dùng và các giá trị vật chất trong kinh tế thị trường sẽ lấn át các giá trị đạo đức, truyền thống tốt đẹp, dẫn đến sự thay đổi trong lối sống và cách ứng xử. Cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, kết hợp với du lịch, truyền thông, để quảng bá văn hóa, quảng bá các di tích lịch sử, danh lam, thắng cảnh của địa phương. Để các giá trị văn hóa Hà Tĩnh được lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống xã hội, giúp cho nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, có thể dễ dàng tiếp cận, cảm nhận mạch nguồn văn hóa quê hương, hun đúc lòng tự hào và trách nhiệm xã hội. Giúp con người Hà Tĩnh có đủ khả năng “miễn dịch” trước những tác động tiêu cực của đời sống hiện đại.
Thứ ba, tăng cường nguồn lực cho văn hóa và con người, cụ thể hóa các chính sách bằng các nguồn lực kinh tế và xã hội. Đảm bảo tổng chi cho sự nghiệp văn hóa bình quân hàng năm đạt từ 2% trở lên, như Nghị quyết đã đề ra. Cần ưu tiên đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa cơ bản, xứng tầm để phục vụ đời sống tinh thần cho nhân dân, như: rạp chiếu phim, trung tâm văn hóa thể thao, nhà hát, nhà văn hóa thiếu nhi, công viên, bảo tàng, thư viện, … Đồng thời dành nguồn lực thỏa đáng cho việc trùng tu, tôn tạo, phục hồi và nâng cấp các di tích lịch sử văn hóa đã và đang xuống cấp. Đặc biệt là các di tích cấp quốc gia, cấp tỉnh, di tích đã được Unesco vinh danh. Đây không chỉ là bảo vệ, quảng bá, phát huy các giá trị văn hóa thuần túy, mà từng bước đưa sự đặc sắc của văn hóa Hà Tĩnh nói chung và các di tích lịch sử văn hóa nói riêng, trở thành một ngành kinh tế, mở ra thời kỳ mới về phát triển công nghiệp văn hóa. Đây là một lĩnh vực kinh tế quan trọng trong tương lai, mang lại “lợi ích kép” cho phát triển văn hóa và kinh tế.
Thứ tư, xây dựng và phát triển con người Hà Tĩnh vừa giàu truyền thống vừa hội nhập tiếp thu hiệu quả các giá trị văn hóa tiến bộ. Hà Tĩnh cần xây dựng hệ thống giải pháp đồng bộ để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời tiếp thu có chọn lọc các giá trị văn hóa mới, đáp ứng yêu cầu của kỷ nguyên hội nhập, với những phẩm chất cốt lõi như; trí tuệ, tầm nhìn, kỹ năng, tinh thần khởi nghiệp, ước mơ lớn và trách nhiệm xã hội cao.
Năm là, cần tiếp tục xây dựng và củng cố môi trường văn hóa lành mạnh từ gia đình, dòng họ, cơ quan, trường học, doanh nghiệp đến không gian công cộng. Chú trọng xây dựng văn hóa trong Đảng, trong cơ quan nhà nước và các tổ chức chính trị – xã hội. Xây dựng và phát huy hiệu quả về Hương ước. Góp phần duy trì các quy tắc ứng xử văn minh, bài trừ hủ tục, gìn giữ truyền thống tốt đẹp và nâng cao ý thức trách nhiệm của người dân trong việc xây dựng văn hóa cộng đồng. Để khuyến khích sự nêu gương thực hành đạo đức công vụ, xây dựng văn hóa công sở chuẩn mực. Hướng tới xây dựng một môi trường văn hóa toàn diện, nơi mỗi cá nhân là một đại sứ về nhận thức, thực hành và lan tỏa các giá trị văn hóa tích cực.
“Với truyền thống lịch sử, văn hóa, cách mạng hào hùng; với sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của Đảng bộ tỉnh; với khát vọng vươn lên và tinh thần đoàn kết, sáng tạo của nhân dân, tin tưởng rằng Hà Tĩnh sẽ xây dựng thành công một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc, hình thành lớp người mới năng động, trí tuệ, nhân văn, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. ông Nguyễn Viết Trường nhấn mạnh.
Bước vào nhiệm kỳ 2025 – 2030, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, cạnh tranh gay gắt và chuyển đổi mạnh mẽ của thời đại số, Hà Tĩnh càng cần xác định rõ xây dựng văn hóa và con người là nhiệm vụ vừa cấp bách, vừa lâu dài; vừa là mục tiêu, vừa là động lực cho sự phát triển toàn diện, bền vững. Với truyền thống lịch sử, văn hóa, cách mạng hào hùng, với sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của Đảng bộ tỉnh, với khát vọng vươn lên và tinh thần đoàn kết, sáng tạo của nhân dân, tin tưởng rằng Hà Tĩnh sẽ xây dựng thành công một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc, hình thành lớp người mới năng động, trí tuệ, nhân văn, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Ngọc Trâm
