Hội thảo nhận được gần 30 tham luận của các nhà nghiên cứu, tác giả, đạo diễn, nghệ sĩ… với nhiều ý kiến thẳng thắn, mới mẻ. Các tham luận tại hội thảo đã tập trung phân tích toàn diện bức tranh sân khấu Việt Nam 50 năm qua và mối quan hệ đồng đại giữa sân khấu với công chúng, từ kịch bản, dàn dựng, diễn xuất đến khán giả; đồng thời chỉ ra nhiều thành tựu nhưng cũng thẳng thắn nêu rõ những hạn chế, bất cập.
Ngày 3-10, tại Ninh Bình, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học “50 năm chặng đường đổi mới của nghệ thuật sân khấu Việt Nam (1975-2025)”. Đây là sự kiện mở đầu chuỗi hoạt động kỷ niệm Ngày Sân khấu Việt Nam (12-8 âm lịch) và Giỗ Tổ sân khấu Huyền nữ Phạm Thị Trân năm 2025.
Tham dự hội thảo có các đồng chí: PGS, TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Chuyên trách Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội; nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam; NSND Trịnh Thúy Mùi, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, cùng đại diện lãnh đạo một số ban, bộ, ngành Trung ương, tỉnh Ninh Bình và đông đảo văn nghệ sĩ, nhà nghiên cứu lý luận phê bình sân khấu trên cả nước.
Phát biểu khai mạc hội thảo, NSND Trịnh Thúy Mùi, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, khẳng định: “Đây là dịp nhìn lại những thành tựu, đóng góp và cả những hạn chế, yếu kém của nghệ thuật sân khấu trong nửa thế kỷ qua, từ sau ngày thống nhất đất nước và nhất là từ công cuộc đổi mới năm 1986 đến nay”.
“Tại Hội thảo quan trọng này, chúng ta sẽ cùng nhau tổng kết những thành công, những đóng góp cũng như những thiếu sót yếu kém của Sân khấu Việt Nam trong phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong 50 năm qua” – NSND Trịnh Thúy Mùi nhấn mạnh.
Hội thảo nhận được gần 30 tham luận của các nhà nghiên cứu, tác giả, đạo diễn, nghệ sĩ… với nhiều ý kiến thẳng thắn, mới mẻ. Các tham luận tại hội thảo đã tập trung phân tích toàn diện bức tranh sân khấu Việt Nam 50 năm qua và mối quan hệ đồng đại giữa sân khấu với công chúng, từ kịch bản, dàn dựng, diễn xuất đến khán giả; đồng thời chỉ ra nhiều thành tựu nhưng cũng thẳng thắn nêu rõ những hạn chế, bất cập.
Phát biểu đề dẫn Hội thảo, PGS,TS Nguyễn Thị Minh Thái, Phó Trưởng Ban Lý luận phê bình (Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam) cho biết, Hội thảo xác lập 2 trục. Trong đó, trục dọc về thời gian 50 năm và trục ngang là trục đồng đại, trên mối quan hệ cốt lõi của đặc thù sân khấu là mối quan hệ giữa sân khấu và người xem.
“Vì vậy, nội dung về vấn đề đổi mới nghệ thuật viết kịch của 50 năm thì trước tiên là những nhà viết kịch thời kỳ đổi mới (từ 1986-2000). Đó là hai nhà viết kịch nổi bật: Xuân Trình và Lưu Quang Vũ”- PGS.TS Nguyễn Thị Minh Thái chia sẻ.
Theo PGS.TS Nguyễn Thị Minh Thái, Xuân Trình là nhà viết kịch tiêu biểu cho tiền đề đổi mới văn bản kịch và Lưu Quang Vũ là tiêu biểu nhất cho hiện thực đổi mới viết kịch, liên quan đến thời điểm bùng nổ kịch bản đổi mới mà Lưu Quang Vũ là một chủ thể táo bạo và bất ngờ.
Cũng theo PGS.TS Nguyễn Thị Minh Thái, từ nghệ thuật viết kịch bản, nhất là sự đổi mới của nghệ thuật này trong thời kỳ đổi mới 1986 đã tạo “cú hích” mạnh mẽ cho sự ra đời của các vở diễn.
Nhà nghiên cứu, nhà báo Nguyễn Thế Khoa cho rằng, thực tế đời sống sân khấu 50 năm qua cho thấy: hệ thống tổ chức, hoạt động tốt, phù hợp với thực tế, có hiệu quả cao của các đơn vị sân khấu truyền thống công lập đã giúp sân khấu truyền thống, một loại hình di sản văn hóa phi vật thể của đất nước được bảo vệ và gìn giữ tốt nhất.
Theo đạo diễn Lê Quý Dương, đất nước bước vào kỷ nguyên mới với những vận hội mới và sân khấu Việt Nam cũng trong sự đồng hành đó, đồng thời là đứng trước vô vàn thách thức, trở ngại cần vượt qua và cả những yếu kém phải khắc phục…
Nhiều ý kiến nhấn mạnh, việc sáp nhập các nhà hát sân khấu truyền thống theo mô hình hành chính chưa thực sự phù hợp, có nguy cơ khiến các loại hình nghệ thuật đặc thù như tuồng, chèo, cải lương, rối… bị đồng hóa, đánh mất bản sắc, dẫn đến sự “hổ lốn” trong sáng tạo và biểu diễn. Một vấn đề khác được chỉ ra là tình trạng khủng hoảng đề tài mang hơi thở đương đại: Sân khấu hôm nay vẫn thiếu những tác phẩm chạm đến những vấn đề nóng bỏng của xã hội, gắn bó với đời sống nhân dân, khiến khoảng cách giữa sân khấu và công chúng ngày càng xa.
Bên cạnh hội thảo, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam tổ chức lễ dâng hương, tế Tổ nghề tại đền thờ Phạm Thị Trân ở Ninh Bình, tưởng nhớ vị Tổ của nghệ thuật sân khấu dân tộc.
Cùng ngày, tại Nhà hát Phạm Thị Trân, diễn ra chương trình nghệ thuật đặc biệt chào mừng Ngày Sân khấu Việt Nam và tôn vinh các văn nghệ sĩ tiêu biểu của giai đoạn 1975-2025.
PV
