Trong đợt Bộ VTTT&DL công bố danh sách đã qua hội đồng chuyên ngành cấp Nhà nước đề nghị Nhà nước phong tặng danh hiệu NSND, NSUT, dư luận phản ứng nhiều trường hợp các NSUT ở TPHCM rất xứng đáng phong tặng NSND đã bị bỏ lọt như Lê Thiện, Thoại Mỹ, Quốc Cơ, Quốc nghiệp…
Ngoài TPHCM ở các địa phương nam bắc và thủ đô Hà Nội chắc cũng không ít những trường hợp như vậy. Riêng tôi có biết chắc chắn trường hợp một NSUT rất xứng đáng cũng bị rơi ra ngoài danh sách đề nghị NSND gây nhiều bất bình trong giới chèo. Đó là trường hợp NSUT Nguyễn Thế Phiệt.
Sinh năm 1944, năm nay 78 tuổi, chàng trai mê chèo của cái chiếng chèo Thái Bình Nguyễn Thế Phiệt năm 17 tuổi đã gia nhập Đoàn chèo tỉnh đội Thái Bình, Đoàn chèo tỉnh đội Hưng Yên rồi năm 1968, anh được đưa về Đoàn chèo Tổng cục hậu cần, Đoàn chèo lớn nhất của Quân đội với vai trò đội trưởng đội nhạc. Đến năm 1989, anh được cử làm trưởng đoàn kiêm chỉ đạo nghệ thuật của Đoàn cho tới năm 2006, năm anh nghỉ hưu.
Đánh giá vai trò của NSUT Nguyễn Thế Phiệt với Đoàn chèo Tổng cục hậu cần nay là Nhà hát chèo Quân đội, Giám đốc Nhà hát chèo Quân đội, Đại tá, NSND Quốc Trượng nhấn mạnh: “Với 17 năm giữ vai trò Đoàn trưởng kiêm Chỉ đạo Nghệ thuật, đồng chí đã vững vàng chèo lái Đoàn chèo TCHC đi qua những thử thách khó khăn nhất, vượt qua nguy cơ giải thể để trụ vững, xây dựng thương hiệu “Chèo Hậu cần” thời kỳ đổi mới, đặt tiền đề vững chắc cho sự phát triển của Nhà hát Chèo Quân đội hôm nay…Đồng chí Nguyễn Thế Phiệt là một người thầy mẫu mực của các lớp nghệ Sĩ TCHC, trong đó có nhiều NSND tên tuổi như NSND Đào Lê, NSND Quốc Trượng, NSND Minh Tiến, NSND Tự Long.
Trên tất cả các cương vị là chỉ đạo nghệ thuật, nhạc sĩ sáng tác, chỉ huy dàn nhạc, nhạc công chính, đ/c Nguyễn Thế Phiệt đều có những đóng góp quan trong xây dựng phong cách nghệ thuật của Đoàn chèo Tổng cục Hậu cần” (Trích công văn số 560/CV-NHC của Nhà hát Chèo Quân đội gửi Hội Đồng xét tặng danh hiệu NSND, NSUT Bộ Quốc phòng).
Trong các thành tích nghệ thuật cá nhân nổi trội của NSUT Nguyễn Thế Phiệt có thể kể vai trò nhạc sĩ sáng tác và chỉ huy dàn nhạc 5 vở diễn được huy chương vàng, vai trò chỉ đạo nghệ thuật anh có tới 6 tác phẩm đoạt huy chương vàng hay giải A tại các Liên hoan sân khấu Quốc gia hay của Bộ Quốc phòng và Hội Nghệ Sĩ Sân khấu VN.
Như vậy, về các tiêu chuẩn chuyên môn theo quy định, NSUT Nguyễn Thế Phiệt đã có thừa.
Về các tiêu chuẩn khác, trong hơn 40 năm trong quân Ngũ, anh có 3 huân chương Chiến sĩ vẻ vang hạng nhất, nhì, ba.1 huân chương chiến công hạng nhì, 1 huân chương Quân kỳ quyết thắng và nhiều khen thưởng khác của các bộ ngành.
Từ năm 2006, sau khi nghỉ hưu NSUT Nguyễn Thế Phiệt vẫn nhiệt tình đảm nhiệm vị trí chi hội trưởng chi hội Sân khấu của Nhà hát chèo Quân đội và Chánh Văn phòng Viện nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc. Anh đã chỉ đạo thực hiện thành công dự án Sân khấu học đường trong hơn 10 năm và dự án khôi phục nghệ thuật bài chòi ở miền Bắc rất thành công. Từ năm 2018, NSUT Nguyễn Thế Phiệt đảm nhiệm chức vụ Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bảo tồn và Phát huy Văn hóa Dân tộc và có nhiều thành công trong chỉ đạo phát triển phong trào nghệ thuật dân gian ở nhiều địa phương…
Khi tôi hỏi một thành viên quan trọng trong hội đồng chuyên ngành cấp nhà nước vì sao NSUT Nguyễn Thế Phiệt rớt NSND, bạn này trả lời nhẹ nhàng: “Anh ấy đủ tiêu chuẩn nhưng không đủ 80 % phiếu anh ạ. Bọn em cũng tiếc lắm. Nhưng quy định phiếu kín rồi chẳng biết làm sao”.
Vậy thì ai sẽ đem công bằng tới cho ông thầy chèo danh tiếng nhưng quá thật thà Nguyễn Thế Phiệt sắp đến tuổi 80 đây?
Ảnh dưới: NSUT Nguyễn Thế Phiệt đánh trống khai hội Ngày hội thơ Đường VN tại TP Vũng Tàu.
Nguyễn Thế Khoa
