Sau gần hai năm vừa xây dựng, vừa mở rộng chăn nuôi đến nay, Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Sơn Lâm (thôn Chanh 2, xã Thái Bình, Yên Sơn, Tuyên Quang) đã đi vào hoạt động ổn định với tổng đàn khoảng 400 con lợn đen bản địa và hơn chục con bò. Quy trình chăn nuôi luôn được đảm bảo sạch, không mùi và không gây ô nhiễm môi trường.
Giống lợn đen bản địa ưa thích môi trường tự đi lại kiếm ăn từ những cây, củ quả và côn trùng trong đất.
Anh Trần Quang Võ, Phó Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Sơn Lâm chia sẻ, mô hình trại nuôi được đầu tư theo hướng đảm bảo đủ 3 không, gồm: không sử dụng cám công nghiệp làm thức ăn cho lợn; không sử dụng chất kháng sinh, chất tạo nạc và không gây ô nhiễm môi trường chung.
Chuồng trại được bố trí thoáng, sạch theo hướng bán tự nhiên và luôn phảng phất mùi thơm chua dịu tỏa ra từ sản phẩm thức ăn tự chế biến cho vật nuôi. Điều khác lạ so với các mô hình chăn nuôi truyền thống, đó là cả khuôn viên trang trại từ khu chăn nuôi lợn nái sinh sản đến khu vực tập trung nuôi lợn thịt và khu chuồng nuôi cách ly đều không có hệ thống bể chứa (Biogas) hoặc đường rãnh, ống thoát nước thải trực tiếp ra ngoài môi trường, tuy vậy nhưng trại nuôi không hề gây mùi hôi thối.
Bản chất của giống lợn đen bản địa ưa thích môi trường tự đi lại kiếm ăn từ những cây, củ quả và côn trùng trong đất nên sản phẩm thịt lợn đen bản địa vốn rất nổi tiếng về độ chắc, vị thịt thơm ngon. Để chế biến đủ lượng thức ăn cho lợn, trang trại đã tận thu, mua gom cây chuối (kể cả chuối cây sau khi đã thu hoạch buồng), và các loại cây, củ như: sắn, khoai, cỏ voi… đem về băm nhỏ trộn với bột ngô, cám gạo và men vi sinh theo tỷ lệ: cứ 300 kg chất thô xanh cộng với 10 kg bột ngô, cám gạo và 1 lít men vi sinh (do trang trại tự sản xuất) + 2 kg muối ăn trộn đều và đem ủ kín, sau khoảng một tuần là lấy ra cho lợn ăn trực tiếp mà không phải nấu chín; phương pháp này có thể ủ chua một lần với số lượng lớn sẽ cung cấp thức ăn cho đàn lợn trong thời gian từ 3 – 5 tháng.
Trang trại nuôi hơn 400 con lợn nhưng không có mùi hôi tỏa ra môi trường xung quanh.
Riêng đối với thức ăn bổ sung thêm dinh dưỡng cho lợn nái và lợn con khi tách mẹ, trang trại tự sản xuất thức ăn viên theo cách: sử dụng 60% bã sắn phơi khô + 20% bột ngô + 20% cám gạo tất cả trộn đều đưa vào máy ép thành viên, sau khi viên nguội thì tưới men vi sinh vào và cất trữ cho ăn trong tuần, đồng thời hàng ngày bổ sung chất xanh cho lợn bằng cách sử dụng lá cây chè đại (chè khổng lồ) cho lợn ăn thêm.
Để đảm bảo an toàn cho đàn lợn khi trang trại không sử dụng chất kháng sinh phòng trừ dịch bệnh, trại nuôi đã tuyển chọn những cá thể trội từ đàn lợn đen bản địa của địa phương đem về phối giống với lợn (đực) rừng tạo ra những con lai có nguồn gen tốt phục vụ cho chăn nuôi lợn thương phẩm tại trại.
Ngoài ra, để ngăn ngừa một số bệnh như viêm phổi, dịch tả, cúm mùa…trên đàn lợn, trại đã chủ động tiêm vaccine phòng ngừa và sử dụng những sản phẩm hữu cơ như tỏi, gừng… và một số cây thuốc bản địa để ngâm ủ, triết xuất cho lợn ăn kèm với thức ăn ủ chua nhằm tạo thêm sức đề kháng cho đàn lợn.
Khu lên men chế phẩm sinh học phục vụ chăn nuôi của HTX.
Anh Võ cũng cho biết thêm, chăn nuôi không gây ô nhiễm môi trường chung là một vấn đề khó trong lĩnh vực chăn nuôi lợn tập trung hiện nay, nhờ lựa chọn hướng chăn nuôi sạch, an toàn và thân thiện với môi trường, tất cả các công đoạn từ khi chọn giống đến khâu chăm sóc, nuôi dưỡng tạo ra sản phẩm lợn thịt đều được hợp tác xã thực hiện đảm bảo đúng quy trình vệ sinh an toàn thực phẩm. Lợn được nuôi trong trang trại không được tiếp xúc với hóa chất, chất kháng sinh và chất tạo nạc. Đặc biệt là trang trại nuôi gần 400 con lợn nhưng không có hệ thống xử lý chất thải mà lại không có mùi hôi.
Chuồng nuôi được phủ một lớp đệm gồm mùn cưa, cám gạo và chế phẩm sinh học trộn đều, để lên men và rải vào chuồng (nền chuồng bằng đất được san phẳng và đầm nén chặt) với độ dầy của đệm lót khoảng 30 – 40 cm sau đó thả lợn vào nuôi nên không lo có mùi hôi thối. Khi đến chu kỳ dọn dẹp, thay thế, đệm lót sẽ được xử dụng làm phân bón rất tốt cho cây trồng. Nuôi lợn sạch theo hướng hữu cơ sẽ giải quyết rất tốt vấn đề ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi.
Chuồng nuôi được phủ một lớp đệm gồm mùn cưa, cám gạo và chế phẩm sinh học trộn đều, để lên men và rải vào chuồng.
Ông Lê Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Tuyên Quang cho biết, tỉnh đang có 90.356 con trâu, trên 38.400 con bò, 556.298 con lợn. Chăn nuôi sử dụng đệm lót sinh học luôn được khuyên khích và đã được ứng dụng ở nhiều nơi trên địa bàn tỉnh, giúp chuồng nuôi không có mùi hôi, hạn chế phát sinh dịch bệnh và bảo vệ tốt môi trường.
Thức ăn cho lợn được chế biến từ các sản phẩm nông nghiệp có sẵn tại địa phương như ngô, lúa, khoai, sắn… và thân cây chuối được ủ lên men bằng chế phẩm sinh học kích thích tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng, nên khi lợn ăn nguồn thực phẩm này sẽ phát triển bình thường mà không cần sử dụng thêm loại thức ăn công nghiệp nào khác.
Sản phẩm của trang trại chăn nuôi lợn đen bản địa theo hướng hữu cơ của Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Sơn Lâm hiện nay đang được bán ra thị trường các thành phố như Hà Nội, Vĩnh Yên, Việt Trì… và thành phố Tuyên Quang, với giá bán dao động từ 120 – 130 nghìn đồng/kg lợn hơi, lợi nhuận thu về khoảng 1 triệu đồng/ đầu con lợn, mang lại thu nhập ổn định cho hợp tác xã.
Thời gian tới, hợp tác xã sẽ liên kết với trang trại chăn nuôi ở xã Hùng Đức, huyện Hàm Yên để tiếp tục mở rộng mô hình với quy mô khoảng 2.000 con lợn và hàng trăm con trâu bò. Bên cạnh đó, trang trại sẽ dành qũy đất trồng nhiều sản phẩm nông nghiệp cùng với cây chè đại (chè khổng lồ) để chủ động nguồn nguyên liệu chế biến thức ăn tại chỗ, cung cấp cho vật nuôi trong trại.
Bài và ảnh: Nam Sương (TTXVN)
