Trong không khí những ngày thu lịch sử kỷ niệm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2-9, chúng tôi tìm về khu di tích lịch sử Hố Lang, biểu tượng cho cách mạng, biểu tượng của kiên cường bất khuất của con người Bình Dương, đồng thời cũng là khu du lịch sinh thái lý tưởng.
Di tích căn cứ hố Lang nằm trên KP Tân Phước, P. Tân Bình, Thành Phố Dĩ An, Tỉnh Bình Dương, cách trung tâm TP.Dĩ An 4km về hướng Nam, cách Thành Phố Thủ Dầu Một khoảng 15km về hướng Tây Bắc, cách Thành Phố Biên Hòa khoảng 5km về hướng Đông Bắc. Hố Lang là một khu rừng tự nhiên, địa hình đồi gò, bao bọc xung quanh là con suối, với những hố rãnh tự có như một giao thông hào. Địa điểm của khu căn cứ này như một cù lao nổi lên giữa biển lúa, xóm làng, tại đây có thể nhìn bao quát cả một vùng rộng lớn. Bên cạnh đó, Hố Lang lại giáp với TP Biên Hòa của tỉnh Đồng Nai và Thành phố Thủ Đức của thành phố Hồ Chí Minh, nơi có nhiều căn cứ quân sự, cơ quan đầu não của thực dân Pháp và Mỹ Ngụy. Đây là một trong những vị trí chiến lược quân sự cực kỳ quan trọng. Từ đây có thể nhìn bao quát cả một vùng rộng lớn của huyện Dĩ An cũ và TP.Biên Hòa, nhất là có thể quan sát được mọi hoạt động của sân bay quân sự Biên Hòa. Vì thế, từ sớm Hố Lang đã trở thành nơi thiết lập căn cứ cho lực lượng cách mạng của ta hoạt động.
Nơi của biểu tượng anh hùng Cách mạng
Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp vàchống Mỹ cứu nước, căn cứ Hố Lang là địa danh đã đi vào lòng người như một biểu tượng của lòng kiên trung cách mạng, tinh thần bất khuất của nhân dân địa phương. Phong trào đấu tranh cách mạng của nhân dân trong vùng không ngừng phát triển tiến lên cùng cả nước với Nam kỳ khởi nghĩa năm 1940 và sau đó là tổng khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân với thắng lợi của cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945. Từ cuối năm 1945 đến 1954 quân dân Dĩ An lại tiếp tục cuộc đấu tranh cùng cả nước kháng chiến chống Pháp. Trong những năm kháng chiến chống Pháp, khu vực xã Tân Bình (trước đây là hai làng Tân Hiệp và Bình Trị) tiếp tục được chọn làm căn cứ các lực lượng cách mạng, trong đó Hố Lang là một khu căn cứ quan trọng, đóng góp nhiều cho phong trào đấu tranh của quân và dân Dĩ An trước đây.
Sau 1954 lại tiếp tục là địa bàn có phong trào cách mạng phát triển, trải qua nhiều thăng trám khó khăn gian khổ, thực lực cách mạng Tân Hiệp và Bình Trị dần phát triển mạnh về cả số lượng và chất lượng. Tại khu rừng ”Hố Lang” với địa hình do thiên nhiên tạo nên rất lợi thế cho ta bám trụ ở đây để chiến đấu. Tháng 2-1966 du kích xã Tân Hiệp dựa vào ô ụ chiến đấu đã chặn đánh một trung đội quân Mỹ vào căn cứ Hố Lang bị quân ta đánh trảm diệt và làm bị thương một tiểu đội địch. Hai tháng sau cũng tại địa điểm này du kích xã lại lập nên chiến công mới, đánh tan cuộc càn quét của một đại đội lính Mỹ diệt 10 tên, thu một số súng đạn trong trận chiến này. Anh Út Cụ một chiến sĩ du kích đã lập công xuất sắc với khẩu súng cạcbin một mình anh đã bắn chết 5 tên lính Mỹ.
Với vị trí quan trọng, trong giai đoạn 1971-1975, căn cứ Hố Lang được Huyện ủy Dĩ An (nay là Thành ủy Dĩ An) chọn làm nơi trú đóng hoạt động. Năm 1971 lúc này căn cứ Huyện ủy cũng đóng tại Hố Lang các đồng chí chủ chốt của huyện như: Sáu Trạng, Chín Hòa… cũng thường xuyên bám trụ ở đây để lãnh đạo, chỉ đạo phong trào cách mạng các xã quanh vùng. Đặc biệt khoảng đầu năm 1971, đồng chí Vũ Mạnh Hồi đã dùng trái nổ đánh diệt tên Sáng ác ôn ở khu vực này. Tiếp đó, cũng bằng mìn tự tạo đội công tác cũng đã đánh diệt tiểu đội địch càn quét vào căn cứ Hố Lang.
Căn cứ luôn được sự đùm bọc của nhân dân địa phương, nhà dân ở rải rác cách căn cứ Hố Lang khoảng từ 500 – 700m, các hộ dân ở đây là chỗ dựa của lực lượng cách mạng, dân ở đây là cái gốc, cái rễ của cán bộ cách mạng hoạt động. Từ đó cứ đêm đến những ngọn đèn dầu leo lét đi qua đi lại ngoài sân 3 lần thì đó là tín hiệu báo cho lực lượng cách mạng từ trong cứ nhìn ra biết là có địch. Còn ngọn đèn để thấp 1 chỗ là tín hiệu không có địch để lực lượng ta xuống nhận lương thực, thuốc men, vũ khí…
Tại khu vực này các đồng chí có bố trí một tổ ám sát, tổ này hoạt động rất mạnh không để lọt tin tức vào tay địch hầu hết nhân dân ở đây đều che chở cho cán bộ cách mạng hoạt động, một mặt nhân dân ở đây cũng là những thành viên tham gia hoạt động cách mạng. Hố Lang, một trong những căn cứ cách mạng quan trọng với tinh thần chiến đấu dũng cảm của quân và dân đã đóng góp một phần vào truyền thống đấu tranh cách mạng oai hùng của nhân dân tỉnh Bình Dương trong các giai đoạn lịch sử cách mạng đã qua.
Nơi góp phần giáo dục truyền thống cách mạng
Qua những năm tháng kháng chiến, căn cứ Hố Lang là một bằng chứng về chiến tranh nhân dân. Nhờ vào lòng dân sức và sự kiên cường bám trụ, mưu trí sáng tạo, lực lượng cách mạng địa phương đã dũng cảm chiến đấu chống lại quân thù, lập nên những chiến công, góp phần tích cực vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc.
Theo lịch sử địa phương cùng với lời kể lại của các lão thành cách mạng từng gắn bó nơi đây, trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, Mỹ- ngụy đã mở nhiều cuộc càn quét nhằm xóa sổ căn cứ Hố Lang, nhưng nhờ sự che chở của rừng và sự đùm bọc của nhân dân địa phương nên căn cứ Hố Lang tiếp tục được giữ vững và góp phần tích cực vào thắng lợi của cuộc tổng tiến công mùa xuân 1975. Nằm rải rác quanh khu căn cứ Hố Lang, nhiều hộ dân ở đây đã trở thành chỗ dựa vững chắc của lực lượng cách mạng. Không chỉ làm liên lạc bằng cách báo tín hiệu cho lực lượng cách mạng mỗi khi có địch, người dân còn cung cấp lương thực, thuốc men cho cách mạng.
Với những giá trị lớn về mặt lịch sử, ngày 02/06/2004 UBND tỉnh đã có quyết định công nhận khu căn cứ Hố Lang là di tích lịch sử cách mạng cấp tỉnh. Trong thời gian qua, TP.Dĩ An và phường Tân Bình đã có những hoạt động nhằm giáo dục truyền thống cách mạng cho mọi tầng lớp nhân dân trên địa bàn tại khu di tích này.
Điều đặc biệt là tháng 7/2015, UBND TX.Dĩ An (nay là TP.Dĩ An) đã khởi công xây dựng công trình Khu căn cứ cách mạng và du lịch sinh thái Hố Lang trên tổng diện tích gần 32.5ha, với tổng mức đầu tư trên 226,8 tỷ đồng. Đến nay, giai đoạn I của dự án đã hoàn thành, bao gồm các hạng mục hạ tầng kỹ thuật điện, cấp thoát nước, tường rào, cổng chào, đắp phù điêu, đường nội bộ, hệ thống nước ven hồ khu di tích… Nhằm hoàn thiện về không gian kiến trúc quy hoạch, cảnh quan thiên nhiên, phấn đấu đưa khu di tích trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn, trong giai đoạn 2020-2025 phường Tân Bình tham mưu cùng TP.Dĩ An quyết tâm hoàn thành đầu tư xây dựng giai đoạn 2 của dự án. Giai đoạn 2 với các hạng mục gồm tượng đài, khôi phục hầm hào, nhà điều hành, nhà lưu niệm, khu vực quảng trường trung tâm, khu sinh hoạt thanh thiếu niên. Dự án là điểm nhấn, là niềm kỳ vọng lớn của nhân dân phường Tân Bình nói riêng và TP.Dĩ An nói chung về một tương lai tươi sáng của quê hương. Hố Lang không chỉ là điểm đến vui chơi, giải trí của người dân Bình Dương và vùng phụ cận mà còn là nơi giáo dục truyền thống lý tưởng cho thế hệ trẻ.
Theo ông Tống Thanh Dự, trưởng Ban quản lý khu di tích cho biết: “Năm 2020, UBND TP.Dĩ An đã xây dựng đề án “Quản lý, khai thác sử dụng Khu di tích Cách mạng và Du lịch sinh thái Hố Lang” nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di tích cấp tỉnh, gắn liền với việc phục dựng, giữ gìn di tích lâu dài, tuyên truyền giáo dục truyền thống cho thế hệ hôm nay và mai sau. Đồng thời gắn liền với công tác phát triển du lịch sinh thái, du lịch về nguồn mang tính đặc trưng của địa phương. Nơi đây sẽ trở thành trung tâm tổ chức lễ hội, sự kiện, mít tinh họp mặt của TP.Dĩ An”.
“Nhân ngày kỷ niệm 77 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9 trên địa bàn phường Tân Bình tổ chức nhiều hoạt động có ý nghĩa như: phối hợp cùng với Tiểu đoàn Tên lửa (D43), Bộ chỉ huy quân sự Thành phố cùng với các ban ngành đoàn thể tổ chức tiến hành làm vệ sinh nạo vét tuyến suối trên địa bàn khu phố Tân Thắng với chiều dài khoảng 200m nhằm mục đích tuyên truyền ý thức đến toàn người dân về bảo vệ môi trường, đặc biệt môi trường đô thị. Ngoài ra thực hiện công tác dân vận như tặng nhà tình nghĩa quân – dân trên địa bàn. Hội phụ nữ phường tổ chức sinh hoạt tìm hiểu về lịch sử Hố Lang với hàng trăm hội viên tham gia. Đoàn thanh niên tổ chức Hội trại về nguồn cho thanh thiếu nhi và các trường học trên địa bàn kết hợp hội thi Olympic Tiếng Anh cho thanh thiếu nhi, trao học bổng cho các em có hoàn cảnh khó khăn có thành tích tốt trong học tập. Ngoài ra phường còn chuẩn tổ chức hội thao Công chức, viên chức toàn phường chào mừng ngày lễ lớn của địa phương. Đây cũng là nơi hằng năm giao nhận quân trên địa bàn Thị xã. Đặc biệt để cải thiện môi trường trên địa bàn Dĩ An nói chung và di tích Hố Lang nói riêng hằng năm phường tổ chức trồng hằng trăm cây xanh với nhiều loại cây có giá trị…” ông Nguyễn Văn Phúc Bí thư Đảng ủy phường Tân Bình thông tin thêm.
Khu căn cứ cách mạng và du lịch sinh thái Hố Lang được quan tâm đầu tư kinh phí xây dựng có ý nghĩa rất lớn trong việc bảo tồn, tôn tạo di tích lịch sử, văn hóa, giữ gìn cảnh quan môi trường gắn với phát triển du lịch sinh thái trên địa bàn. Sau khi hoàn thành đưa vào sử dụng, nơi đây sẽ trở thành một “địa chỉ đỏ” về giáo dục truyền thống cách mạng, tinh thần yêu nước, ý chí quật cường của dân tộc cho các thế hệ cán bộ, chiến sĩ, đoàn viên, hội viên và quần chúng nhân dân địa phương, đồng thời là khu du lịch sinh thái của TP.Dĩ An. Nơi đây cũng hội tụ các loại cây xanh đặc thù của vùng Đông nam bộ trong đó các loại cây gỗ quý như trắc, cẩm lai…, thuốc quý…
Cùng với căn cứ cách mạng Hố Lang, trên địa bàn phường Tân Bình hiện nay vẫn còn đó những địa danh, di tích gắn liền với truyền thống cách mạng địa phương như suối Mạch Máng, ngôi mộ tập thể 35 người… Những vùng đất, địa danh, di tích ấy mãi là trang sử vẻ vang, đầy hào hùng của quân và dân địa phương Tân Bình cũng như của TP.Dĩ An, tỉnh Bình Dương hôm nay và mai sau.
Phát huy giá trị lịch sử, tạo động lực phát triển kinh tế địa phương
Hố Lang không chỉ là vùng căn cứ địa Cách mạng hào hùng mà còn là một trong những điểm nhấn phát triển kinh tế – xã hội của TP.Dĩ An. Nối tiếp truyền thống kiên cường của cha anh, nhân dân Tân Bình đã đồng lòng bước đi dưới ngọn cờ lãnh đạo của Đảng dựng xây quê hương. Từ cái gốc thuần nông nghèo khó những năm đầu hòa bình lập lại, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, điều hành của chính quyền, nhân dân phường Tân Bình đã đoàn kết một lòng xây dựng hệ thống kênh mương, đắp đập, cải tạo đồng ruộng để vượt qua khó khăn, vững bước trên con đường phát triển.
Dù không có lợi thế phát triển công nghiệp – dịch vụ nhưng đến nay Tân Bình đã vươn lên trở thành một trong những điểm sáng của TP.Dĩ An trong việc phát triển thương mại – dịch vụ nhằm từng bước cải thiện đời sống của người dân. Chỉ trong thời gian ngắn phường đã thi công làm mới nhiều tuyến đường huyết mạch như đường Bùi Thị Xuân, Nguyễn Thị Minh Khai, Nguyễn Thị Tươi… Ngoài ra, cùng với Nhà nước, nhân dân trong phường đã đóng góp đất, ngày công xây dựng hàng chục tuyến đường khác. Trong những năm qua, Tân Bình còn thu hút hàng ngàn tỷ đồng của các doanh nghiệp đầu tư phát triển 7 khu dân cư đồng bộ, giúp cho bộ mặt đô thị của phường ngày càng khang trang hơn. Ngoài 7 khu dân cư này, hàng ngàn ngôi nhà, biệt thự mọc lên theo năm tháng đã đưa Tân Bình trở thành một phường sầm uất của TP.Dĩ An.
Điểm sáng đáng kể nhất trong tiến trình phát triển công nghiệp – thương mại – dịch vụ của Tân Bình chính là ở lĩnh vực đô thị. Đến Tân Bình những ngày này, có thể thấy rất nhiều khu dân cư được đầu tư bài bản, chỉn chu phát triển nhanh chóng, tạo nơi an cư lý tưởng cho hàng ngàn lao động từ nơi khác tìm về lập nghiệp. Anh Đỗ Anh Quân, một chủ doanh nghiệp ởTân Bình, cho biết: “Tôi đến Tân Bình từ năm 2010. Nhận thấy đây là một trong những địa phương có tiềm năng phát triển bậc nhất của TP.Dĩ An nên anh quyết tâm mở doanh nghiệp cung ứng dịch vụ, kinh doanh vận tải. Giờ thì Tân Bình đã có bộ mặt đổi thay hoàn toàn so với những năm trước, đời sống người dân được nâng cao đáng kể”.
Sau 47 năm đất nước thống nhất, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự đoàn kết, đồng lòng của người dân, phát huy truyền thống quê hương, phường Tân Bình ngày nay đang thay đổi nhiều mặt, có những bước phát triển toàn diện. Từ nền kinh tế nông nghiệp, đến nay phường Tân Bình có công nghiệp và dịch vụ chiếm chủ đạo trong cơ cấu kinh tế của địa phương, phát triển đô thị theo hướng văn minh, hiện đại, đời sống người dân ngày càng được nâng cao. Trên địa bàn phường hiện có khoảng 170 doanh nghiệp vừa và nhỏ sản xuất các mặt hàng chủ yếu như gỗ, sắt thép, dệt may, chế biến thực phẩm, gia công các loại… Các công ty, doanh nghiệp trên địa bàn còn giải quyết nhu cầu việc làm cho người lao động trong và ngoài địa phương.
Ông Nguyễn Văn Yêm, Chủ tịch UBND phường Tân Bình, cho biết: “Sau khi dự án Khu di tích Cách mạng và Du lịch sinh thái Hố Lang hoàn thành sẽ là một trong những “địa chỉ đỏ” về giáo dục truyền thống cách mạng, tinh thần yêu nước cho các thế hệ cán bộ, chiến sĩ, đoàn viên, hội viên và quần chúng nhân dân địa phương. Đồng thời phát triển du lịch sinh thái, tạo động lực thúc đẩy thương mại, dịch vụ của phường, góp phần phát triển kinh tế, xã hội, nâng cao đời sống vật chất tinh thần của người dân”.
Phát huy truyền thống anh hùng trong kháng chiến, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân phường Tân Bình nói riêng, TP.Dĩ An nói chung đang chung tay xây dựng quê hương ngày càng phát triển trên bước đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
X.Vinh – X.Phú – H.Khánh
