Hà Nội vừa có thời điểm lọt vào nhóm 5 thành phố ô nhiễm nhất thế giới với chỉ số chất lượng không khí (AQI) ở mức nguy hại, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân. Tình trạng này có nguy cơ kéo dài trong những ngày tới.
Sáng ngày 1.12, bầu trời Hà Nội lại chìm trong một lớp màng xám xịt đặc trưng của ô nhiễm. Các ứng dụng và trạm quan trắc đều đồng loạt báo chỉ số chất lượng không khí (AQI) vượt ngưỡng 200, mức được xếp hạng “rất xấu” và “nguy hại”. Theo bảng xếp hạng của nền tảng IQAir (Thụy Sĩ), có thời điểm thủ đô của Việt Nam đứng trong top 5 đô thị ô nhiễm nhất toàn cầu, ngang hàng với những cái tên nổi tiếng về ô nhiễm như Kolkata, Delhi của Ấn Độ hay Baghdad của Iraq. Điều này cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề mà thành phố đang phải đối mặt.
Chỉ số AQI là thước đo quan trọng phản ánh mức độ ô nhiễm, từ 0 đến trên 300. Khi vượt qua ngưỡng 200, chất lượng không khí được coi là nguy hại, mọi người, đặc biệt là nhóm nhạy cảm như người già, trẻ em, người có bệnh hô hấp, đều có nguy cơ bị ảnh hưởng sức khỏe.
Tình trạng này không cải thiện nhiều vào buổi chiều. Số liệu từ Trung tâm Quan trắc môi trường miền Bắc cho thấy nhiều điểm đo tại các trục đường chính như Giải Phóng, Nguyễn Văn Cừ vẫn ghi nhận AQI ở mức xấu, từ 155 đến 170.
Theo phân tích từ Cục Môi trường, nguyên nhân gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội là sự tổng hợp của nhiều nguồn phát thải. Hoạt động công nghiệp tại các khu vực lân cận và vành đai được xác định đóng góp khoảng 30%. Trong khi đó, khí thải từ hơn 7,6 triệu phương tiện giao thông nội đô, cộng với lượng lớn xe từ ngoại tỉnh, chiếm từ 20% đến 30%. Các hoạt động xây dựng, chỉnh trang đô thị diễn ra dồn dập vào cuối năm cũng phát tán một lượng bụi đáng kể vào không khí.
Bên cạnh đó, những thói quen sinh hoạt như đốt rác thải sinh hoạt không kiểm soát, đốt phụ phẩm nông nghiệp sau vụ thu hoạch, và thậm chí là việc đốt vàng mã tại các đền chùa trong dịp cuối năm cũng góp phần làm trầm trọng thêm tình hình. Bà Lê Thanh Thủy, Phó phòng Quản lý Môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội), nhấn mạnh thêm một yếu tố quan trọng: điều kiện khí tượng bất lợi. Vào những ngày lặng gió, độ ẩm cao, các chất ô nhiễm không thể phát tán mà bị giữ lại ở tầng thấp, tạo thành một lớp “màn chắn” bụi mịn bao phủ thành phố.
Trước thực trạng này, thành phố Hà Nội đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Một trong những hành động căn cơ được đặt ra là thực hiện tổng kiểm kê khí thải toàn thành phố vào năm 2026. Việc này sẽ cung cấp bức tranh đầy đủ và chính xác về tỷ trọng đóng góp của từng nguồn phát thải, từ đó giúp các biện pháp can thiệp “bắt đúng bệnh, kê đúng thuốc”. Song song đó, thành phố cũng đang xây dựng các quy định về vùng phát thải thấp và hoàn thiện các quy trình kỹ thuật trong quản lý chất thải.
Về kinh nghiệm, các chuyên gia môi trường khuyến nghị Hà Nội có thể học hỏi cách tiếp cận của một số quốc gia. Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, đưa ra ví dụ từ Bắc Kinh, Trung Quốc. Họ đã áp dụng công nghệ cao như trí tuệ nhân tạo (AI) và camera để giám sát, xác định nguồn ô nhiễm theo thời gian thực. Quan trọng hơn, họ xử lý ô nhiễm theo hướng liên vùng, phối hợp giữa Bắc Kinh, Thiên Tân và tỉnh Hà Bắc, vì ô nhiễm không khí không có ranh giới hành chính.
Có thể thấy, bài toán ô nhiễm không khí ở Hà Nội rất phức tạp, đòi hỏi sự vào cuộc không chỉ của chính quyền với các chính sách dài hạn và quyết liệt, mà còn cần sự thay đổi nhận thức và hành vi của mỗi người dân và doanh nghiệp. Chỉ có sự chung tay đó, bầu trời Hà Nội mới thực sự trở lại trong xanh, bảo vệ sức khỏe cho thế hệ hôm nay và mai sau.
Nguồn: baovanhoa. vn
