Bình Dương, vùng đất được mệnh danh là “thủ phủ công nghiệp”, vốn đã quen thuộc với những câu chuyện khởi nghiệp của các doanh nhân trẻ và những nhà máy tỷ đô. Nhưng giờ đây, một làn sóng khởi nghiệp mới, thầm lặng mà mạnh mẽ hơn, đang hình thành. Đó không phải là làn sóng của những sinh viên mới ra trường, mà là cuộc trỗi dậy của những “người khổng lồ” – những hộ kinh doanh cần “mặc áo mới” và đặc biệt là đội ngũ cán bộ, công chức đầy kinh nghiệm, đang đứng trước một ngã rẽ sự nghiệp mang tính lịch sử.
Khu công nghiệp VSIP – Biểu tượng phát triển công nghiệp Bình Dương trước khi sáp nhập.
Nền tảng vững chắc và những động lực mới
Từ nhiều năm nay, Bình Dương luôn là một điểm sáng trên bản đồ kinh tế Việt Nam. Với chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) luôn nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước, cùng với hạ tầng công nghiệp hiện đại và chính sách thu hút đầu tư thông thoáng, nơi đây đã trở thành “miền đất hứa” cho các doanh nghiệp. Tinh thần kinh doanh, làm giàu dường như đã ngấm sâu vào “DNA” của vùng đất này.
Tuy nhiên, sự phát triển năng động đó đang được tiếp thêm hai luồng sinh khí mới, bắt nguồn từ những chủ trương lớn của Trung ương.
Một là, Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đã thổi một luồng gió mạnh mẽ, thúc đẩy sự chuyển đổi của hàng chục ngàn hộ kinh doanh cá thể. Anh Minh, chủ một xưởng cơ khí tại Thuận An, chia sẻ: “Làm ăn cá thể bao năm nay tuy có đồng ra đồng vào nhưng cứ mãi manh mún, muốn vay vốn lớn hay ký hợp đồng với các công ty FDI là họ lắc đầu ngay vì không có tư cách pháp nhân, không có hóa đơn chứng từ đầy đủ. Giờ muốn lớn mạnh thì bắt buộc phải lên doanh nghiệp”.
Câu chuyện của anh Minh là nỗi niềm chung của hàng chục ngàn “người khổng lồ thầm lặng” tại Bình Dương. Họ có tay nghề, có thị trường, có doanh thu, nhưng lại thiếu một mô hình tổ chức chuyên nghiệp để bứt phá. Nhu cầu được tư vấn, hỗ trợ để “mặc chiếc áo doanh nghiệp” đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Hai là, Nghị định 178/2024/NĐ-CP của Chính phủ về sắp xếp tổ chức bộ máy đang tạo ra một “nguồn nhân lực vàng” cho xã hội. Đó là những cán bộ, công chức, viên chức có hàng chục năm kinh nghiệm quản lý, am hiểu sâu sắc chính sách và có mạng lưới quan hệ rộng. Thay vì nghỉ ngơi, nhiều người trong số họ vẫn đau đáu một khát vọng được tiếp tục cống hiến, nhưng trên một thương trường hoàn toàn mới.
“Sau hơn 20 năm làm công tác quản lý nhà nước, tôi có kinh nghiệm điều hành, hiểu rõ các quy trình, nhưng lại thiếu kiến thức về marketing, về quản trị tài chính doanh nghiệp. Vốn liếng tích cóp được một ít nhưng không dám liều mình khởi nghiệp vì cảm thấy đơn độc và không có người dẫn dắt”, một nguyên trưởng phòng tại một sở của tỉnh (xin giấu tên) bộc bạch.
Sự hội tụ tạo nên làn sóng lần thứ hai
Nếu làn sóng khởi nghiệp lần thứ nhất ở Bình Dương được dẫn dắt bởi các doanh nhân tự thân và các tập đoàn FDI, thì làn sóng lần thứ hai này lại mang một hình thái hoàn toàn khác. Nó được tạo nên từ chính sự hội tụ của hai nhóm đối tượng trên: các hộ kinh doanh khao khát chuyên nghiệp hóa và đội ngũ “doanh nhân tuổi kinh nghiệm” mang trong mình tài sản trí tuệ và sự am tường chính sách.
Làn sóng này không ồn ào với những startup công nghệ gọi vốn triệu đô, mà âm thầm nhưng chắc chắn hơn, tập trung vào các lĩnh vực sản xuất, thương mại dịch vụ và tư vấn – những lĩnh vực đòi hỏi sự thấu hiểu thị trường và kinh nghiệm quản trị.
Nhận diện được xu thế này, những mô hình hỗ trợ tiên phong đã bắt đầu xuất hiện. Đáng chú ý là đề án thành lập Công ty Cổ phần Quỹ Phát triển BK (BK Vùng), một mô hình được thiết kế như một hệ sinh thái “đo ni đóng giày” cho làn sóng khởi nghiệp mới.
Đặc biệt, việc sáp nhập toàn bộ tỉnh Bình Dương (và cả Bà Rịa – Vũng Tàu) vào Thành phố Hồ Chí Minh là một sự kiện mang tính lịch sử và tạo ra nhiều điểm nổi bật, hứa hẹn thay đổi đáng kể cục diện kinh tế – xã hội của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả nước. Quyết định này đã chính thức có hiệu lực từ ngày 01/7/2025.
Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) vượt trội: Việc gộp GRDP của ba địa phương sẽ đưa TP.HCM mới lên vị trí số 1 cả nước về quy mô kinh tế, tạo ra một cỗ máy tăng trưởng mạnh mẽ hơn. Thu hút đầu tư: Quy mô và tiềm năng mới sẽ thu hút làn sóng đầu tư lớn hơn từ trong và ngoài nước, đặc biệt vào các ngành công nghệ cao, logistics, dịch vụ và hạ tầng.
- TP. HCM (cũ): Trung tâm dịch vụ, tài chính, công nghệ cao, giáo dục, y tế.
- Bình Dương: “Thủ phủ” công nghiệp với hệ thống khu công nghiệp phát triển, thu hút FDI mạnh mẽ.
- Bà Rịa – Vũng Tàu: Cửa ngõ cảng biển nước sâu quan trọng (Cái Mép – Thị Vải), trung tâm lọc hóa dầu, du lịch biển.
Sự hợp nhất này sẽ giúp tối ưu hóa nguồn lực, hình thành các chuỗi giá trị và hệ sinh thái công nghiệp – dịch vụ hoàn chỉnh, bổ trợ lẫn nhau.
Trao đổi với chúng tôi, đại diện ban sáng lập dự án cho biết: “Sứ mệnh của BK Vùng” là tạo ra một bệ phóng an toàn. Chúng tôi vừa là nơi cung cấp dịch vụ trọn gói giúp các hộ kinh doanh chuyển đổi thành công, vừa là một vườn ươm, một cộng đồng để các cán bộ theo Nghị định 178 có thể đầu tư, học hỏi và khởi sự kinh doanh. Họ vừa là cổ đông, vừa là đối tượng được phục vụ. Mô hình này đảm bảo lợi ích hài hòa và tạo ra một sức mạnh cộng hưởng mà không một dự án nào có được”.
Mô hình như BK Vùng được kỳ vọng sẽ giải quyết được những vấn đề cốt lõi: cung cấp dịch vụ tư vấn quản trị chuyên sâu cho các doanh nghiệp mới chuyển đổi, đồng thời trang bị kỹ năng thương trường và cung cấp vốn mồi cho các “doanh nhân 178”. Đặc biệt, một phần lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh sẽ được cam kết đưa vào Quỹ An sinh xã hội, thể hiện rõ trách nhiệm và văn hóa kinh doanh nhân văn mà thế hệ doanh nhân mới này hướng tới.
Thách thức và Triển vọng
Tất nhiên, con đường nào cũng có những thách thức. Rào cản lớn nhất đối với các cán bộ chuyển đổi là sự thay đổi trong tư duy, từ “quản lý” sang “phục vụ”, từ ổn định sang chấp nhận rủi ro. Đối với các hộ kinh doanh, đó là nỗi lo về chi phí tuân thủ, về thuế và các thủ tục hành chính khi trở thành doanh nghiệp.
Tuy nhiên, với một môi trường kinh doanh không ngừng được cải thiện của Bình Dương, BRVT cùng với sự xuất hiện của các hệ sinh thái hỗ trợ chuyên nghiệp, làn sóng khởi nghiệp lần thứ hai này được dự báo sẽ mang lại những tác động to lớn. Nó không chỉ tạo ra hàng ngàn doanh nghiệp mới, hàng chục ngàn việc làm, mà còn góp phần nâng cao chất lượng và sự chuyên nghiệp của cộng đồng doanh nghiệp tỉnh nhà.
Bình Dương, BRVT đang đứng trước một chương mới của câu chuyện phát triển. Một chương được viết nên không chỉ bằng vốn và công nghệ, mà còn bằng trí tuệ, kinh nghiệm và khát vọng cống hiến của một thế hệ doanh nhân rất đặc biệt.
TS. Thái Lâm Toàn
