Tọa lạc tại trung tâm Quận 3, cũng là một quận trung tâm của TP. Hồ Chí Minh, Ga Sài Gòn – hay còn được biết đến với tên gọi cũ là Ga Hòa Hưng – là nhà ga cuối cùng trên tuyến đường sắt Bắc – Nam, điểm kết thúc của hơn 1.700 km đường ray kéo dài theo dọc dải đất nước. Không chỉ là đầu mối vận tải chiến lược của khu vực Nam Bộ, nơi đây còn là biểu tượng của nhịp sống đô thị, văn hóa giao thông và những chuyển mình của ngành đường sắt Việt Nam trong thời kỳ đổi mới.
Là nhà ga trọng điểm của ngành đường sắt Việt Nam, với đội ngũ nhân sự gần 60 người. Khác với mô hình cũ, nơi khối ga chỉ huy toàn bộ vận tải, cầu đường và thông tin, ga hiện nay chủ yếu điều hành hoạt động mặt đất – tức là có chút ít tương tự mô hình phục vụ trong ngành hàng không. Bộ máy vận hành tuy gọn nhưng đảm nhiệm nhiều đầu việc: từ tổ chức chạy tàu, phục vụ hành khách, xếp dỡ hàng hóa, triển khai chiến lược kinh doanh cho đến phối hợp với chính quyền địa phương để đảm bảo an ninh trật tự. Đây chính là “bộ não” điều phối hàng ngày hàng chục chuyến tàu đi và đến Sài Gòn, chở theo hàng nghìn lượt hành khách và khối lượng hàng hóa lớn.
Ga Sài Gòn – Biểu tượng của nhịp sống đô thị, văn hóa giao thông và những chuyển mình của ngành đường sắt Việt Nam trong thời kỳ đổi mới.
Mặc dù được sự quan tâm của Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam và Chi nhánh Khai thác Đường sắt Sài Gòn trong công tác đầu tư, nhưng Ga Sài Gòn vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn. Nguồn kinh phí còn khiêm tốn, chưa đủ để đại tu toàn diện các hạng mục thiết yếu.
Hiện nay, nhà ga đang gặp thách thức về cơ sở hạ tầng và chất lượng dịch vụ. Lượng hành khách tăng cao qua từng năm, khiến cơ sở vật chất của ga có dấu hiệu xuống cấp, “cung không đủ cầu”. Diện tích phòng chờ chỉ khoảng 500m², không đủ đáp ứng nhu cầu thực tế; nhà vệ sinh chật hẹp dẫn đến tình trạng quá tải và ngột ngạt vào giờ cao điểm. Hệ thống điều hòa tuy có nhưng hiệu quả chống nóng chưa cao, hoạt động thiếu ổn định; đặc biệt là trong mùa hè nắng nóng và khi lượng khách đông, việc đón tiếp các đoàn khách lớn trở nên vất vả…
Lượng hành khách đến và đi từ ga Sài Gòn luôn trong nhưng năm trở lại đây tăng mạnh
Các dịp cao điểm, nhu cầu di chuyển bằng tàu hỏa của người dân, đặc biệt là loại vé giường nằm đang tăng mạnh. Lượng phương tiện có hạn dẫn đến tình trạng quá tải cục bộ. Tuy nhiên, với tinh thần cầu thị, lãnh đạo ga cùng đội ngũ nhân viên luôn cố gắng từng bước cải thiện chất lượng phục vụ, từ việc nâng cao thái độ tiếp đón. Các đoàn kiểm tra từ Tổng Công ty và Chi nhánh được tổ chức định kỳ nhằm rà soát chất lượng dịch vụ, ghi nhận ý kiến người lao động và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả vận hành.
Những hoạt động như phong trào “Đường tàu, đường hoa”, phủ xanh khu vực đường tàu, công tác tổng vệ sinh định kỳ khuôn viên ga được chú trọng. Các hoạt động hiến máu nhân đạo, tặng quà cho các cháu tại nhà tình thương, trao quà cho công nhân có hoàn cảnh khó khăn cũng được tổ chức thường xuyên. Vào các dịp Tết, ga phối hợp chặt chẽ với Liên đoàn Lao động TP.HCM tổ chức các “Chuyến tàu mùa Xuân” cho người lao động về quê ăn Tết, qua đó thể hiện nét đẹp nhân văn, gần gũi và trách nhiệm cộng đồng sâu sắc. Những hành động này được ghi nhận bằng nhiều bằng khen từ Liên đoàn Lao động thành phố.
Hoạt động tặng quà cho các cháu có hoàn cảnh đặc biệt khó khan được diễn ra thường xuyên tại nhà tình thương ga Sài Gòn
Trong xu thế phát triển, Ga Sài Gòn đang từng bước hoàn thiện theo hướng “Chính quy – Văn hóa – An toàn“. Hội nghị sơ kết quy chế phối hợp đảm bảo trật tự an toàn giao thông đường sắt trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh năm 2024 là một trong những điểm nhấn cho thấy nỗ lực phối hợp liên ngành trong việc xây dựng một môi trường giao thông lành mạnh.
Năm 2025, ga Sài Gòn vinh dự nhận được bằng khen từ Liên đoàn Lao động TP.Hồ Chí Minh.
Ông Trần Mạnh Tài – Phó Giám đốc Chi nhánh Khai thác Đường sắt Sài Gòn kiêm Trưởng ga cho biết: “Ga Sài Gòn không chỉ là đầu mối kỹ thuật mà còn là cửa ngõ văn hóa, du lịch đầy tiềm năng. Với vị trí và vai trò đó, tập thể cán bộ, người lao động của ga luôn cố gắng nỗ lực không ngừng nhằm đảm bảo an toàn các mặt, đặc biệt là an toàn chạy tàu, nâng cao chất lượng phục vụ hành khách và cải thiện cảnh quan nhà ga”.
Ga Sài Gòn đón đoàn Học viện CSND vào diễu binh dịp kỷ niệm 50 năm ngày 30/4/1975 – 30/04/2025
“Gần đây, nhà ga đã vinh dự được đón tiếp 1.200 quân nhân đi trên chuyến tàu SE64, SE66 lên đường ra Hà Nội nhận nhiệm vụ A80 thuộc Quân đoàn 34, Quân khu 7 và Quân khu 9. Bên cạnh đó, ga cũng thường xuyên đón các đoàn khách quốc tế đến tham quan, chụp ảnh, trong đó có đoàn đến từ Nhật Bản, Singapore…, qua đó góp phần quảng bá hình ảnh đẹp của ngành đường sắt Việt Nam nói riêng và của đất nước nói chung”, ông Tài chi sẻ thêm.
Đánh giá về chất lượng các chuyến tàu phục vụ hành khách hiện nay, ông Trần Mạnh Tài cho biết, hiện nay ngành đường sắt đã có bước chuyển mình tích cực khi cải tiến các toa xe, đặc biệt là việc đưa vào sử dụng các toa 4 giường nằm và toa VIP 2 giường nhằm nâng cao tiện nghi. Trong số các đoàn tàu, SE21/22 được đánh giá cao nhất về chất lượng dịch vụ, nội thất đẹp mắt, phục vụ chuyên tuyến du lịch. Các tàu SE1/2, SE3/4, SE5/6 và SE7/8 cũng duy trì chất lượng ổn định, đáp ứng nhu cầu đi lại thường xuyên của người dân. Đặc biệt, với các đoàn tàu chất lượng cao như SE2, SE4, SE6, SE8 – tuyến du lịch xuyên Việt được đánh giá cao – Ga Sài Gòn không chỉ là đầu mối kỹ thuật mà còn là cửa ngõ văn hóa, du lịch đầy tiềm năng. Đáng chú ý là các đoàn tàu du lịch charter (tàu Sjourney 5 sao của PYS) phục vụ khách quốc tế, giới thượng lưu – minh chứng cho sức hút ngày càng lớn của đường sắt Việt Nam trong lĩnh vực du lịch trải nghiệm.
Ga Sài Gòn không chỉ là điểm đầu cuối quan trọng của tuyến đường sắt Bắc – Nam, mà còn là hình ảnh đại diện cho nỗ lực duy trì và phát triển của ngành đường sắt trong bối cảnh còn nhiều khó khăn về hạ tầng và nguồn lực. Từ nơi kết thúc của tuyến đường sắt Bắc – Nam, Ga Sài Gòn đang trở thành điểm khởi đầu của nhiều hành trình mới – hành trình của đổi mới, kết nối và sẻ chia.
Nhóm PV Văn hiến VPMTTN
