Trong hành trình thực hiện chuyên đề về “Văn hóa giao thông trên các chuyến tàu Thống Nhất” của Nhóm phóng viên Văn hiến Việt Nam, sau khi kết thúc buổi làm việc sáng ngày 14/6 với Chi nhánh khai thác Đường sắt Sài Gòn và Chi nhánh vận tải Đường sắt Sài Gòn, sáng ngày 15/6 chúng tôi tiếp tục xuôi Bắc trên chuyến tàu SE6 xuất phát từ ga Sài Gòn lúc 8 giờ 40 phút…
Anh Phạm Trọng Luân – Trưởng tàu khách SE6 xuất phát tại ga Sài Gòn lúc 8g40 sáng ngày 15/6/2025
“Lửa nghề” trên những cung đường
Trên mỗi chuyến tàu đều bao câu chuyện dung dị, ấm áp của những người lao động, từ trưởng tàu, tiếp viên, tổ phục vụ ăn uống cho đến những hành khách thụ hưởng dịch vụ của doanh nghiệp ngành đường sắt Việt Nam. Mà anh Bùi Văn Quý, tiếp viên toa xe số 5, 6 là một câu chuyện nhỏ ấy trong biết bao câu chuyện mang theo “lửa nghề” trên đoàn tàu SE6 hôm nay. Anh Quý quê ở Nghệ An, gia đình hiện sinh sống tại Bình Dương. Đến với ngành đường sắt cũng từ truyền thống của gia đình và niềm đam mê dong ruổi trên các cung đường. Sau nhiều năm đảm nhận nhiều vị trí làm việc dưới ga, anh mới chuyển lên làm tiếp viên trên tàu từ năm 2019. Dù công việc tại ga thuận lợi hơn, được gần gũi vợ con, nhưng tình yêu với nghề kéo anh lên những chuyến tàu để được đi xuôi ngược khắp chiều dài đất nước.
“Làm tiếp viên không chỉ là phục vụ hành khách; đó còn là những đêm mất ngủ, là sự tận tâm lặng thầm trong từng hành trình” – anh Quý chia sẻ. Anh kể, năm 2018, khi đi làm hợp đồng tiếp viên trên tàu TN6, anh trải qua một kỷ niệm không thể nào quên, được tổ tàu giao nhiệm vụ đưa tài xế đi cấp cứu tại bệnh viện trong một vụ tai nạn đường sắt xảy ra khi tàu va chạm với xe tải chở hàng tại khu vực Phủ Lý, Hà Nam. Dù không có thiệt hại về người, nhưng đó là dấu ấn đầu tiên trong nghề tiếp viên mà anh được trải nghiệm.
Từ năm 2019 đến nay, khi được chính thức làm tiếp viên, anh luôn là người nghiêm túc với nghề; trong mắt hành khách, anh là người tiếp viên thân thiện, lịch thiệp và luôn biết lắng nghe. Vợ anh, một phụ nữ làm doanh nghiệp tư nhân, vừa là hậu phương vững chắc, vừa là người mẹ chăm lo chu toàn cho ba con nhỏ (cháu lớn đang học lớp 8, một cháu chuẩn bị bước vào lớp 1 và bé út mới 3 tuổi). Với anh, vợ là người gánh vác cả gia đình để anh yên tâm đi tàu.
Anh Bùi Văn Quý – Tiếp viên toa số 5, tàu SE6
Khi được hỏi tiện nghi trên tàu, anh Quý đánh giá cơ sở vật chất trên tàu hiện nay đã đáp ứng khá tốt với nhu cầu của hành khách, song vẫn cần phải đổi mới, cải tiến nhiều hơn nữa để bắt kịp xu hướng hiện đại. Điều đặc quan trọng nhất vẫn là thái độ phục vụ của tiếp viên, anh nói: “Lấy sự hài lòng của hành khách làm niềm vui của nghề nghiệp thì có vất vả đến mấy cũng thấy vui“. Ở tuổi 39, với 9 năm gắn bó cùng nghề tiếp viên, anh Bùi Văn Quý không chỉ là một nhân viên gương mẫu, mà còn là hình ảnh đẹp, đầy cảm hứng về một người đàn ông bình dị, tận tụy với nghề.
Những người đồng hành truyền cảm hứng
Dịp nghỉ hè, chị Nguyễn Thị Thương Hoài và chị Phan Thị Hồng Thắm, hai giáo viên THCS đến từ thành phố biển Vũng Tàu đã lựa chọn một hành trình đặc biệt: Đi du lịch xuyên Việt bằng tàu hỏa. Từ ga Sài Gòn, hai cô giáo lên tàu SE6, tại buồng 11 toa số 6, khởi đầu chuyến đi đầy háo hức khám phá Hà Nội và các tỉnh phía Bắc.
Chị Nguyễn Thị Thương Hoài (trái) và chị Phan Thị Hồng Thắm (phải) trải nghiệm chuyến tàu trên cung đường Nam – Bắc
Không giống những chuyến đi du lịch thông thường bằng máy bay hay ô tô, lựa chọn tàu hỏa mang đến cho họ những trải nghiệm chậm rãi, thư thái và gần gũi với thiên nhiên, đất nước hơn. Chị Thương Hoài cho biết: “Chúng tôi muốn được cảm nhận từng vùng miền qua khung cửa sổ toa tàu, được trải nghiệm hành trình đúng nghĩa đi để khám phá, đó là lý do tôi chọn tàu hỏa“. Điều khiến cả hai cô giáo ấn tượng nhất chính là chất lượng phục vụ trên tàu. “Các bạn tiếp viên rất tận tình, chu đáo và vui vẻ. Thức ăn trên tàu ngon, hợp khẩu vị và được phục vụ đúng bữa, sạch sẽ, ấm lòng. Không nghĩ là đi tàu lại được chăm sóc kỹ như vậy” – chị Hồng Thắm nhận xét. Chị Hoài tâm sự thêm: “Là những nhà giáo với công việc bận rộn quanh năm, kỳ nghỉ hè là dịp hiếm hoi để tạm gác lại bục giảng, tìm đến những không gian mới lạ, nạp thêm năng lượng tích cực. Và chúng tôi thật sự rất thích đi tàu, cảm giác như được sống chậm lại, có thời gian trò chuyện và ngắm nhìn đất nước mình trải dài từ Nam ra Bắc”.
Còn chị Cao Thị Anh Thư, một viên chức đang công tác tại một đơn vị y tế trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh đã có chuyến du lịch đặc biệt cùng hai con nhỏ bằng tàu hỏa từ ga Sài Gòn đến Nha Trang. Đây là lần đầu tiên ba mẹ con trải nghiệm loại hình vận tải này và cảm nhận sau chuyến đi thực sự vượt ngoài mong đợi.
Ba mẹ con chị Cao Thị Anh Thư lần đầu tiên đi tàu hỏa, 2 con của chị rất thích thú khi được đi tàu.
Chị Thư chia sẻ: “Tôi đi cùng hai con, được bố trí giường số 17, 18, 19 ở toa số 7. Không gian trên tàu khá thoải mái, sạch sẽ. Các con tôi rất thích thú, đặc biệt là khi được ngắm cảnh qua khung cửa sổ suốt dọc hành trình“. Với chị, trải nghiệm này không chỉ mang đến cảm giác mới mẻ, mà còn giúp gia đình tận hưởng kỳ nghỉ theo cách chậm rãi và yên bình hơn: “Nếu so với đi xe, tôi thấy tàu hỏa tiện hơn, giá cả phải chăng, lại an toàn và đỡ mệt. Tiếp viên trên tàu phục vụ chu đáo, thân thiện, hỗ trợ khách hàng nhiệt tình“. Chị Thư cho biết: “Nếu cơ quan tổ chức cho cán bộ nhân viên đi du lịch mùa hè này, tôi sẽ mạnh dạn đề xuất lựa chọn tàu hỏa để mọi người cùng trải nghiệm. Đây thực sự là một phương tiện đi du lịch đáng thử“.
Thầm lặng phía sau cánh cửa
Với 27 năm miệt mài với công việc phục vụ ăn uống trên tàu, anh Phạm Thái Trung – Tổ trưởng Tổ phục vụ ăn uống (sống tại TP. Hồ Chí Minh) là một trong những “người giữ lửa” thầm lặng, góp phần bảo đảm chất lượng dịch vụ trên các chuyến tàu Thống Nhất.
Gắn bó với ngành đường sắt từ những ngày đầu tuổi đôi mươi, anh Phạm Thái Trung khởi đầu là một nhân viên phục vụ. Năm 2016, bằng tinh thần trách nhiệm và kinh nghiệm tích lũy qua từng chuyến tàu Bắc – Nam, anh được tín nhiệm giữ chức Tổ trưởng tổ phục vụ ăn uống. Hiện tại, tổ của anh gồm 6 người, 1 tổ trưởng và 5 nhân viên, đảm nhiệm việc phục vụ đồ ăn, nước uống cho hơn 400 hành khách trên mỗi chuyến tàu. Công việc tưởng chừng đơn giản, nhưng để vận hành trơn tru cả một hệ thống phục vụ suốt chặng đường dài không hề dễ dàng. Họ phải lo từ suất cơm chính, các bữa ăn phụ, đến thức uống giải khát giữa hành trình,… tất cả đều phải đúng giờ, đúng chất lượng và bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm. Anh cho biết: “Thực phẩm chủ yếu do cơ quan cung ứng, khi thiếu mới liên hệ các đơn vị hợp đồng khác bổ sung kịp thời tại ga quy định“. Những bữa ăn trên tàu hiện nay đã đáp ứng khá tốt nhu cầu hành khách. Tuy nhiên, để có được một suất ăn đạt chuẩn ấy, phía sau là cả một quy trình chuẩn bị, nấu nướng, phục vụ đầy áp lực…
Anh Phạm Thái Trung – Tổ trưởng Tổ phục vụ ăn uống, có 27 năm phục vụ hành khách
Là người trực tiếp “bám tàu” xuyên suốt hành trình dài ngày, anh Trung cho biết: “Vào mùa hè hoặc dịp cao điểm lễ Tết, anh em xa nhà cả tháng, thậm chí có khi hơn. Và chưa được ăn tết ở nhà. Có những chuyến quá tải khách, tổ phục vụ phải tăng cường từ 6 lên 9 người để đáp ứng. Những lúc như vậy, tổ ăn uống gần như không có phút nghỉ ngơi trọn vẹn“. Điều kiện sinh hoạt cũng là vấn đề khiến tổ ăn uống trăn trở, các thành viên tổ phải sinh hoạt và nghỉ tạm ngay tại toa căn tin, nơi vốn dĩ không được thiết kế cho việc nghỉ ngơi lâu dài. “Muốn nằm thẳng chân cũng khó, ghế thì ngắn, anh em phải kê thêm thùng nước suối để duỗi thẳng chân, có khi phải nằm cả ngày rất vất vả“, anh Trung nói.
Tổ cũng nhiều lần xin Đoàn Tiếp viên Đường sắt Sài Gòn bố trí chổ nghỉ ngơi cho anh em phù hợp để có giấc ngủ thoải mái, kịp phục hồi sức khỏe để làm việc. Ví dụ như tại chổ Quầy bar, bố thí thêm 3 giường treo, ngày sụp xuống, đêm kéo ra để làm giường nghỉ ngơi cho anh em. Tuy nhiên phía Công ty CP Đường sắt Việt Nam trả lời là phải thay đổi toa xe, nên cần phải đang nghiên cứu.
Hiện thực trạng tại toa ăn uống, điều hòa không mát, thường xuyên nóng, có dấu hiệu kém chất lượng, chưa phục vụ tốt nhu cầu hành khách ăn uống. Mong muốn đoàn cũng như công ty lắng nghe, sớm có phương án khắc phục, cải tạo nhằm phục vu tốt nhu cầu hành khách và để anh em tổ ăn uống giữ vững làm việc tốt nhất.
Một tập thể tâm huyết
Trao đổi với phóng viên Văn hiến Việt Nam, anh Phạm Trọng Luân – Trưởng tàu SE6, quê ở huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh, anh cho biết: “Tàu SE6 khởi hành từ ga Sài Gòn thực hiện hành trình Bắc – Nam trong 2 ngày 1 đêm, nghỉ lại một đêm tại Hà Nội trước khi quay đầu trở lại. Với Tổ tiếp viên gồm 13 thành viên, trong đó 1 trưởng tàu, 3 phó tàu phụ trách an toàn, còn lại là các tiếp viên chia nhau phục vụ từng toa xe, mỗi chuyến đi là một hành trình của trách nhiệm và tâm huyết“.
Anh Luân bén duyên với nghề từ năm 2009, từ một lần đi tàu về quê, ấn tượng với phong cách phục vụ tận tình của các nhân viên đường sắt, anh quyết định theo học ngành và gắn bó với nghề từ đó. Với anh, nghề đi tàu đường sắt không chỉ là công việc mà còn là niềm đam mê. Từ năm 2018 đến nay, anh Luân đảm nhận vai trò Trưởng tàu khách, sau nhiều năm kinh qua các vị trí khác nhau. Với tinh thần trách nhiệm cao, anh luôn là người đầu tàu trong việc tổ chức, chỉ đạo và động viên anh em tiếp viên hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Hành khách người ngoại quốc ngồi trên tàu, thư giãn, đọc sách
Trong chiến dịch hè, tàu SE6 quay vòng nhanh, thời gian lưu tại ga ngắn nên tổ tiếp viên luôn phải sẵn sàng tác nghiệp ngay sau khi nhận tàu. Công tác vệ sinh, chuẩn bị đón khách được chú trọng từng chi tiết. Toa xe luôn sạch sẽ, gọn gàng, rác thải được thu gom đúng ga quy định. Trên tàu còn bố trí nhân viên vệ sinh chuyên trách đi suốt hành trình, đảm bảo môi trường sạch đẹp, văn minh.
Đặc biệt, vào các dịp cao điểm như hè, lễ, Tết, thời điểm lưu lượng hành khách tăng cao anh em tiếp viên càng tăng cường công tác vệ sinh, phục vụ. Chăn, ga, gối, đệm được thay mới dọc đường nếu cần, luôn có đồ dự phòng để đáp ứng kịp thời. Những hành khách là người già, trẻ em luôn được nhân viên chủ động hỗ trợ tận tình.
Hiện nay, trang thiết bị trên tàu cũng từng bước được nâng cấp. Nhiều toa đã được trang bị thiết bị vệ sinh hiện đại, sử dụng bồn cầu bằng sứ, đầy đủ giấy, xà phòng và các dụng cụ cần thiết, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ hành khách…
NHÓM PHÓNG VIÊN VPMTTN
